22 jaar cel voor Tunesische oppositieleider, ook celstraf voor journalisten

In Tunesië is de belangrijkste oppositieleider, Rached Ghannouchi, veroordeeld tot 22 jaar cel voor “het ondermijnen van de veiligheid van de staat”. De leider van de islamitische partij Ennahda zit al twee jaar vast.

Ghannouchi (83) – een uitgesproken tegenstander van de Tunesische president Kais Saied – werd al verschillende keren veroordeeld. Zo kreeg hij in 2023 een celstraf van een jaar voor opruiing. Later dat jaar ging hij uit protest tegen het proces in hongerstaking. De celstraf van 22 jaar, die hij gisteren kreeg opgelegd , is de zwaarste tot nu toe.

In dezelfde zaak werd oud-premier Mechichi veroordeeld tot 35 jaar cel. Omdat hij het land is ontvlucht gebeurde dat bij verstek.

Naast Ghannouchi en Mechichi stonden zo’n 50 anderen terecht, onder wie familieleden van Ghannouchi en kritische journalisten. De zoon en dochter van Ghannouchi werden veroordeeld tot 35 en 25 jaar cel. Eén journalist kreeg een gevangenisstraf van 27 jaar opgelegd.

Aanhangers van Ghannouchi en de Tunesische journalistenvereniging spreken van een politiek proces en een onrechtvaardige” veroordeling. Ghannouchi was niet aanwezig in de rechtszaal. Hij boycotte het proces omdat de justitie volgens hem niet onafhankelijk is.

Tunesië werd in de jaren na 2011 gezien als het enige lichtpunt van de Arabische Lente. Er kwam een nieuwe democratische grondwet en maatschappelijke groeperingen wonnen de Nobelprijs voor de Vrede. Tegelijkertijd waren er in omliggende landen in Noord-Afrika gewelddadige staatsgrepen en burgeroorlogen.

Maar president Saied, die in 2019 aan de macht kwam, voert een autoritair bewind. In 2021 ontbond hij het parlement, waarmee hij zijn machtspositie verder verstevigde. In datzelfde jaar ontsloeg hij de toenmalige premier Mechichi. Protesten die daarop volgden werden hard neergeslagen en protestleiders moesten de cel in.

Tijdens zijn ambtsperiode heeft Saied kritische politici, activisten en journalisten laten vervolgen. Verkiezingen verlopen oneerlijk; door alle belangrijke oppositieleden buitenspel te zetten, hoeft hij niet te vrezen dat hij wordt weggestemd.

De afgelopen maanden hebben de Tunesische autoriteiten de repressie van lhbti-personen opgevoerd en tientallen arrestaties verricht, meldt Amnesty International. Volgens de Tunesische organisatie Damj Association for Justice and Equality zijn tussen 26 september 2024 en 31 januari 2025 minstens 84 mensen gearresteerd. Het zou voornamelijk gaan om homoseksuele mannen en transgenders.

Volgens Amnesty begon de arrestatiegolf op 13 september 2024. Die ging gepaard met homofobe en transfobe uitlatingen op sociale media. De Vlaamse krant De Standaard schreef deze week dat lhbti’ers worden opgespoord via datingsites als Grindr en Tinder.

In Europa is Saied ook bekend door een grote vluchtelingendeal die hij sloot met de Europese Unie. Hij beloofde in ruil voor honderden miljoenen euro’s om de grenzen beter te bewaken en mensensmokkel via Tunesië tegen te gaan. De afspraken werden in de zomer van 2023 beklonken door toenmalig demissionair premier Rutte, voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie en de Italiaanse premier Meloni.

Nieuwsuur concludeerde vorig jaar juli dat er het afgelopen jaar inderdaad minder migranten via Tunesië naar Italië zijn gekomen. Dat was de meest voorkomende route. Vluchtelingenorganisatie UNHCR noemde een afname van 70 procent.

Maar er zijn grote zorgen over de migranten die worden vastgehouden in Tunesië. Zij worden naar kampen gestuurd, waar nauwelijks eten en te weinig drinkwater is.