NOS Nieuws•
Uit het oorlogsarchief dat sinds 2 januari online staat, zijn 25.000 namen geschrapt omdat van deze mensen geen dossier bestaat. Dat bevestigt het Nationaal Archief aan de NOS na berichtgeving van de Volkskrant.
Het gaat bijvoorbeeld om slachtoffers of getuigen in strafzaken tegen verdachten van collaboratie en andere oorlogsmisdaden. Zij werden door sommige instellingen geregistreerd en kwamen zo per ongeluk op de lijst terecht. Ook kan het zijn dat dossiers zijn zoekgeraakt. Niet van al die mensen is duidelijk of ze onschuldig zijn.
Het Nationaal Archief heeft deze namen nu verwijderd om verwarring bij nabestaanden te voorkomen die niets zouden vinden in het archief. Mochten er alsnog dossiers opduiken, dan worden die toegevoegd. Twee derde van het archief moet nog worden gedigitaliseerd.
Het archief zal de kaarten waar deze namen op staan nog wel onderzoeken. Mogelijk is er een link met anderen in het archief. Volgens directeur Afelonne Doek is er een reden dat iemand in de kaartenbak is beland.
Ook komt er nieuwe informatie over namen binnen via nabestaanden en anderen die het archief raadplegen.
Kaartenbak
Meteen na het openstellen van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) met nu 400.000 namen bleek al dat het niet altijd duidelijk is waarom iemand in de index voorkomt. Het CABR benadrukt dat de lijst geen collaboratielijst is en erkent dat er fouten in staan.
In het archief zitten dossiers van personen die na de Tweede Wereldoorlog zijn onderzocht. Dat gebeurde omdat er een verdenking van samenwerking met de Duitsers was. Als die ongegrond bleek, bleef er een dossier van die persoon. Ook kwamen mensen om een andere reden in een kaartenbak terecht.
Zo staan er namen in van mensen die in de Duitse oorlogsadministratie voorkwamen en namen van Duits-Joodse mensen die terugkeerden uit de onderduik of concentratiekampen. Zij hadden voor de oorlog de Duitse nationaliteit, en na de oorlog werden alle Duitse vluchtelingen als potentiële vijand gezien. Zij moesten ‘ontvijand’ worden, dat wil zeggen dat van hen moest worden vastgesteld dat ze geen vijand waren.
Weergave
De namen zijn verzameld uit kaartenbakken van na de oorlog van politie, recherche, tribunalen en gerechtshoven. Het archief heeft in aanloop naar de publicatie een aantal namen van de lijst geschrapt waarvan duidelijk was dat ze er niet op hoorden. Gekeken wordt of er nog meer namen af kunnen, onder meer na meldingen van nabestaanden.
Doek erkent dat het allemaal heel gevoelig ligt. “Maar de namenlijst is een weergave van wat er in het archief staat. Het is niet aan het Nationaal Archief om te zeggen of het een terechte of onterechte verdenking was.”
Het CABR kan niet garanderen dat er helemaal geen slachtoffers en getuigen meer in het archief zullen voorkomen. Van de 30 miljoen pagina’s die het archief telt, zijn er tot nu toe 8 miljoen gescand. In 2027 moet het werk klaar zijn.
