3 miljoen euro voor opknappen vervallen boerderijen Oldambt

• Sharyfah Bhageloe

  Redacteur Binnenland

Er komt 3 miljoen euro vrij uit het Nationaal Programma Groningen (NPG) om oude vervallen boerderijen in de gemeente Oldambt te renoveren en een nieuwe bestemming te geven. Het NPG is een compensatiefonds met 1,15 miljard euro van het Rijk. Dat is ingesteld na de bevingen door de gaswinning.

In de gemeente Oldambt in het oosten van Groningen staan veel vervallen boerderijen waarvan een deel een beschermde monumentale status heeft. Deze boerderijen worden wel de ‘huilende bruiden’ genoemd, naar de documentaire die Tom Tieman heeft gemaakt over de verwaarloosde panden.

Het verval heeft meerdere oorzaken. Een daarvan is dat het aantal agrarische bedrijven sinds 1950 sterk afnam. Door schaalvergroting verdwenen kleine boerderijen.

Bodemdaling als gevolg van de gaswinning heeft ertoe geleid dat sommige panden zijn verzakt en muren scheuren. Ook hebben sommige boerderijen last van houtrot of is het dak ingestort.

In 2019 onderzocht Libau, een kennisorganisatie voor cultureel erfgoed, het belang van Oldambster boerderijen. Volgens Libau is de instandhouding van de boerderijen al zo’n dertig jaar problematisch. De organisatie adviseerde de gemeente, provincie en het Rijk toen om samen met de boerderij-eigenaren de handen ineen te slaan om de panden te behouden.

Peter Prak van Ontwikkelingsmaatschappij voor Monumentale Massa’s bedacht het plan om de ‘huilende bruiden’ nieuw leven in te blazen. Hij is zelf geboren en getogen in Winschoten.

“Als liefhebber van Groningen zag ik dat het fout ging,” zegt hij over de staat van de panden. “Deze enorme boerderijen vormen het karakter en het beeld van de dorpen en het landschap.”

Er komen 342 boerderijen in aanmerking voor het plan, aldus Prak. Volgens Prak wordt ongeveer 30 procent van deze boerderijen aangemerkt als rijksmonument en ongeveer 30 procent als karakteristiek. Tot nu toe hebben zich zes eigenaren aangemeld.

Prak vertelt wat hij met de boerderijen wil doen:

Monique Haak is een van de geïnteresseerden. Ze woont al vijftien jaar met haar man in het voorhuis van haar karakteristieke Oldambtster boerderij. “Er zouden hier meer mensen van deze boerderij kunnen genieten”, zegt Haak. Daarom wil ze met hulp van het compensatiefonds tiny houses gaan bouwen op hun stuk grond van een hectare.

Haak heeft al veel renovatiekosten gemaakt. “We zitten op de rand van het bevingsgebied en hebben bevingsschade.” Momenteel zijn ze bezig met het restaureren van het dak van de schuur.

Oost Groningen is een krimpgebied, de bevolking in de regio krimpt. “Het is een prachtig gebied dat veel mensen niet kennen”, zegt Haak. Ze hoopt dat het gebied met een rijke historie als graanrepubliek, een toeristisch meerwaarde krijgt. “Onze regio kan ook meer levendigheid en werkgelegenheid gebruiken, zodat de jeugd hier blijft wonen en niet vertrekt.”

Begin 2025 gaat een voorstel van het renovatie- en herbestemmingsplan naar de gemeenteraad. Als die akkoord gaat, start het project definitief.