NOS Nieuws•
Groningen en Noord-Drenthe krijgen vanaf dit jaar 100 miljoen euro per jaar voor meer onderwijs, zorg en welzijn en dat 30 jaar lang. In totaal mag een bedrag van 3,5 miljard euro verdeeld worden over allerlei plannen die de structurele sociale achterstand in dit gebied weg moeten werken.
Het is onderdeel van het pakket maatregelen waarmee de Staat en de oliemaatschappijen Shell en Exxon de schade compenseren die is aangericht door meer dan 60 jaar gaswinning. De parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen noemde het een ereschuld. Vandaag worden de plannen met het geld bekendgemaakt.
Voorzitter Tom van der Lee zei het bij de presentatie zo: “Het structureel negeren van de belangen van Groningen heeft een prijs. De Staat en de oliemaatschappijen zijn samen aan zet om de ereschuld in te lossen aan hen. Het gaat hierbij niet louter om aansprakelijkheid. Het gaat ook om de morele verplichting om de schade en de pijn die Groningen en Groningers is toegebracht weg te nemen en daarvoor is onvermijdelijk om daar extra mankracht en geld voor vrij te maken.”
Sindsdien zijn er in de provincie gespreksrondes geweest met inwoners van het aardbevingsgebied. Het uitgangspunt is dat binnen één generatie de regio op het landelijke gemiddelde moet komen als het gaat om leefbaarheid, kansen voor kinderen, werk, armoede en (mentale) gezondheid.
Extra lesuren
Daar zijn concrete plannen voor bedacht en voor een deel al in gang gezet. Er zijn al dorpsondersteuners aan het werk. Zij helpen actieve bewoners en vrijwilligers bij initiatieven om de sociale cohesie in een wijk of dorp te verbeteren. Dat wordt nu breder toegepast en structureel gefinancierd.
Meer dan tien procent van de inwoners heeft problematische schulden. Ervaringsdeskundigen gaan deze mensen helpen hun financiën op orde te krijgen.
Kinderen op de basisschool krijgen extra uren les. “Ieder kind heeft recht om te dromen over later”, is het uitgangspunt. Dankzij twee extra lesuren per week kunnen basisschoolkinderen kennis maken met sporten, muziekinstrumenten en cultuur. Voor scholen met kinderen voor wie het extra nodig is, kan het tot zes uur per week worden uitgebreid.
Mentale gezondheid
In bepaalde wijken en dorpen staat de leefbaarheid onder druk. Dat komt, volgens de opstellers van het plan, door slechte bestaanszekerheid en weinig sociale cohesie. Er wordt daarom 9,4 miljoen euro per jaar uitgetrokken voor één sociaal werker per 2500 inwoners. Ingeschat wordt dat één derde van de wijken en dorpen in de regio daar extra behoefte aan heeft. Dat gaat om zo’n 230.000 inwoners.
Om het gevoel van ’trots om Groninger te zijn’ te vergroten, wordt er meer geïnvesteerd in de streektaal. Van de generatie geboren in 1994 spreekt 6 procent thuis Gronings. Het Nedersaksisch wordt, in tegenstelling tot het Fries en Limburgs, niet meer door brede lagen van de bevolking gesproken.
“Gaat deze unieke taal verloren, dan gaat ook het hart van ons authentiek cultureel erfgoed verloren. De inzet is deze ontwikkeling te keren. Ontmoeting van jong tot oud, van ‘boeren, burgers en buitenlui’ in de eigen taal geeft een gevoel van trots, binding en zelfbewustzijn”, aldus het plan.
Goed besteden
Belangenorganisatie voor jongeren in het aardbevingsgebied Jong Noord, zegt in een eerste reactie mooie maatregelen te zien. Wat hen betreft is de eerste prioriteit om in te zetten op de mentale gezondheid van jongeren. Maar er is zorg dat gemeenten het geld gaan gebruiken om de gemeentelijke begrotingen te dichten.
“In de sociale agenda wordt benadrukt dat het geld niet is bedoeld om begrotingen te dichten”, vertelt Cody Rozema van Jong Noord. “Maar we horen dat bij verschillende gemeenten het geld wordt gebruikt voor activiteiten op het gebied van welzijn en leefbaarheid die gemeenten zelf al zouden moeten doen.” Niet alleen de landelijke overheid, maar ook de lokale overheid moet radicaal veranderen om er echt iets van te maken, aldus Rozema.
