Schoof verdedigt noodwet voor asiel • tekst in regeerakkoord is ‘volstrekt logisch’

Schoof: de discussie over noodwet nog niet gevoerd, nota’s niet bekend

Premier Schoof krijgt van veel kritiek van oppositiepartijen zoals GroenLinks-PvdA, D66 en CDA over het opnemen van noodwetgeving voor strengere asielmaatregelen in het regeerakkoord. De partijen snappen niet dat het kabinet dit opschrijft in het regeerprogramma, terwijl ambtenaren daar zo kritisch over zijn.

Keer op keer legt Schoof uit dat de kritiek niet klopt, omdat de inhoudelijke discussie in de ministerraad nog niet is gevoerd. Het is gebruikelijk dat ambtelijke adviezen aan individuele ministers pas aan de orde zijn als het kabinet start met de voorbereiding van een besluit. Schoof kent de kritische stukken ook nog niet. Hij looft de ambtenaren dat ze de ministers “niet naar de mond praten”.

Schoof: opnemen noodwetgeving in regeerakkoord is volstrekt logisch

Het debat is weer begonnen en GroenLinks-PvdA-leider Timmermans begint over de nieuwe informatie dat de premier zelf heeft aangedrongen om de noodwetgeving in het regeerakkoord op te nemen.

De premier is het daar helemaal niet mee eens. Het voorstel om de noodwetgeving te gebruiken (letterlijk om artikel 110 en artikel 111 uit de Vreemdelingenwet te activeren), stond al in het hoofdlijnenakkoord. “Het is dus volstrekt logisch”, concludeert Schoof.

Timmermans begrijpt de aanpak van Schoof niet, omdat ambtenaren in adviezen oordelen dat deze aanpak juridisch wankel is. Hij spreekt van “staatsrechtelijk vandalisme”, maar de premier werpt dat verre van zich. Schoof zegt dat de ministerraad nog moet besluiten hoe ze het nu precies gaat aanpakken.

Asieladviezen ambtenaren nu wel ongelakt naar Tweede Kamer

Vlak voor 20.00 uur hebben de Tweede Kamerleden wel de ongelakte ambtenarenadviezen gekregen. Alleen de namen in verstuurde mails zijn zwart gemaakt. Hier de link naar de stukken.

Kamer aan het avondeten tot 20.00 uur, misschien langer

Het debat is geschorst tot 20.00 uur, maar misschien duurt de pauze langer. Het wachten is namelijk op de niet-weggelakte ambtelijke stukken en die zijn er nog niet. Dus het kan zijn dat na het avondeten de Kamerleden tijd nodig hebben om goed te lezen.

Kabinet heeft geen geld voor maatschappelijke dienstplicht

Er komt geen geld voor het behoud van de maatschappelijke dienstplicht, maakt Schoof duidelijk tot grote teleurstelling van het CDA en de ChristenUnie. “Ik zou het bijna willen doen, maar ik heb het geld gewoon niet.”

Het CDA en de ChristenUnie kunnen nu nog wel op zoek naar geld en kijken of daar een meerderheid voor te vinden is, maar gemakkelijk is dat niet.

Minister van Weel: lak weghalen ‘gaat brug over’

Minister van Justitie Van Weel is verrast door de aankondiging van premier Schoof om de zwartgelakte stukken toch ongelakt aan de Tweede Kamer te verstrekken. “Je gaat wel een brug over als je die stukken niet gaat lakken”, zei de minister tegen de pers. “Maar dat gaan we nu wel doen.”

“Mijn verbazing zat hem niet in de teksten die nu openbaar worden, maar gewoon het feit dat we nu teksten openbaar maken die juist niet relevant waren voor de discussie”, lichtte hij toe. Want, zo benadrukt hij: “alles wat te maken had met de noodwetgeving was ongelakt”.

De Kamer had het kabinet gevraagd de juridische adviezen van ambtenaren over het asielnoodrecht met het parlement te delen. Die stukken zouden eigenlijk eerder komen, maar de Kamerbrief namens premier Schoof werd pas rond 15.30 uur gestuurd. Toen bleek ook nog dat een groot deel van de tekst was zwartgelakt, wat tot woede leidde bij de oppositie.

BBB-partleider Van der Plas is ook niet te spreken over de gang van zaken. Ze is bang dat de oppositie de komende 3,5 jaar ambtelijke stukken gaat opvragen over een kabinetsplan dat nog niet in de ministerraad besproken is. “Dan wordt het een complete anarchie.”

Onderwerp mest aan de beurt, premier belooft: ‘geen gedwongen krimp veestapel’

Na de commotie over de ambtelijke asielstukken gaat de premier verder met het onderwerp ‘fysieke omgeving’. Dat gaat onder meer over het mestbeleid en het beperken van de stikstofuitstoot.

De premier weerspreekt, zoals D66 zegt, dat het kabinet koerst op een koude sanering, wat betekent dat boeren gedwongen worden hun veestapel te verkleinen. “Er is ons alles aan gelegen om ijskoude sanering te voorkomen. We willen geen dwang.”

BBB-leider Van der Plas is blij met deze toezegging. Ze hoopt nog steeds, zoals ze gisteren al zei, dat in het mestplan de varkens- en pluimveehouders ontzien kunnen worden, omdat ze hun mestverwerking op orde hebben.

BBB-minister Wiersma wil om de mestproductie te verminderen het aantal koeien, kippen en varkens ‘afromen’, dat betekent dat bij een verkoop van een bedrijf, buiten de familie, er minder dieren gehouden mogen worden.

Hoe zit het met die stukken? Wat is er zwartgelakt?

Ambtenaren zijn aan het werk om de lak weg te halen. Maar wat heeft de Kamer al?

Het bestand dat nu openbaar is, bestaat uit in totaal tien documenten, afkomstig van (zover wij kunnen inzien) het ministerie van Justitie en Veiligheid, het ministerie van Asiel en Migratie en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties.

Er zijn een paar stukken waarvan niet te achterhalen is van welke ministerie het is.

Kritische punten blijken voornamelijk uit de stukken van Binnenlandse Zaken, hoewel ook in andere stukken nergens een positief advies wordt gegeven. De stukken van Justitie en Veiligheid zijn vrijwel volledig zwartgelakt. Alle stukken bij elkaar bevatten nu zo’n 69 pagina’s.

Schoof stemt in met wens oppositie, vraagt ambtenaren lak weg te halen

De premier heeft geluisterd naar de wens van een deel van de oppositie en gaat ambtenaren vragen om de zwarte lak weg te halen.

Schoof zegt er wel bij dat hij het een ongebruikelijke gang van zaken vindt. “Een ongekend precedent.” De Tweede Kamer vraagt namelijk ambtelijke informatie over een voorstel dat nog niet in de ministerraad is besproken en nog niet klaar is.

Oppositie: alle stukken naar Kamer, ‘aantal ministers kijkt fluitend omhoog’

De ambtelijke stukken zijn inmiddels gelezen en een aantal partijen, zoals D66, GroenLinks-PvdA, de ChristenUnie, SP, Denk en de Partij voor de Dieren nemen geen genoegen met het toegezonden materiaal. De informatie van Binnenlandse Zaken is leesbaar, maar de stukken van de ambtenaren van het ministerie van Justitie en Veiligheid is bijna helemaal zwartgelakt.

Er wordt een vergelijking gemaakt met de toeslagenaffaire, waarin ook veel informatie was zwartgelakt.

Schoof zegt op een vraag van D66 dat alle stukken nu naar de Kamer zijn gegaan. Dat werkt ongeloof. “Daar gaan we weer”, verzucht CU-leider Bikker. “Een aantal ministers kijkt fluitend naar boven, het lijkt wel alsof ze hun huiswerk niet hebben gedaan.”

De rechtse oppositiepartijen Forum voor Democratie, SGP en JA21 zijn wel tevreden over het toegezonden materiaal.

Schoof en SP botsen over kinderarmoede, premier raakt ‘licht’geirriteerd

Het thema kinderarmoede leidt tot een pittig debat tussen SP-leider Dijk en de premier. Dijk zegt een paar keer dat het kabinet veel te weinig doet aan de bestrijding van kinderarmoede. “De premier snapt er niets van,” oordeelt de SP’er. “Het geld gaat naar de rijken in plaats van 150.000 kinderen te helpen die slapen in schimmelkamers.”

Schoof antwoordt dat kinderarmoede hem “naar de keel” grijpt, dat het kabinet allerlei maatregelen neemt en dat er voor het complexe probleem niet één makkelijke oplossing is. Dijk vindt dat onvoldoende en dan raakt Schoof, zegt hij “licht geïrriteerd”. “Ik laat me niet aanleunen dat we er niets voor doen.” Vervolgens somt hij een lange lijst maatregelen op, zoals het verhogen van de huurtoeslag, het kindgebonden budget en het behoud van de gratis schoolmaaltijd. Maar de SP is niet overtuigd.

Ambtenaren: geen noodwet gebruiken voor asielcrisismaatregelen

Het kabinet kan geen beroep doen op een crisistoestand om noodmaatregelen te nemen om het asielbeleid aan te scherpen. Dat schrijven ambtenaren van het ministerie van Binnenlandse Zaken, blijkt uit de stukken die premier Schoof naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.

De ambtenaren raadden het hun minister af, komt naar voren uit de adviezen. De crisisbepaling kan “onder de huidige omstandigheden niet gebruikt worden”, schrijven de ambtenaren. “Volgens Binnenlandse Zaken is er geen sprake van een noodsituatie die de activering van artikel 110 en artikel 111 Vreemdelingenwet rechtvaardigt. Inwerkingstelling daarvan zou dan ook uit het regeerprogramma moeten worden gehaald”, staat in de stukken.

In een memo wordt de minister van Binnenlandse Zaken gewezen op haar “bijzondere verantwoordelijkheid voor het hoeden van de Grondwet en het rechtsstatelijk handelen van het bestuur”. Even verderop staat dat ambtenaren de “stellige overtuiging” hebben dat regelgeving “hierover met succes zal worden aangevochten bij de rechter”.

Ook schrijven ze dat “buiten het parlement om werken” alleen kan “in urgente noodsituaties”. “De motivering hiervoor ontbreekt. Dan is inzet van staatsnoodrecht democratisch en rechtstatelijk niet aanvaardbaar.”

Ook ambtenaren van het ministerie van Justitie twijfelen en wijzen er “met nadruk op dat het niet makkelijk zal zijn om tot een juridisch houdbare onderbouwing” te komen van de noodgreep. “Omdat het twijfelachtig is dat thans sprake is van buitengewone omstandigheden die noodzaken tot activering”.

In een ander stuk adviseren ambtenaren spoedwetgeving in te zetten in plaats van de noodgreep die het kabinet nu voorstaat. In het stuk schrijven adviseurs, onduidelijk van welk ministerie, dat voor de rechtvaardiging van noodwetgeving “onvoorspelbare, niet te beïnvloeden en externe factoren of gebeurtenissen” nodig zijn.

Het kabinet wil een deel van de Vreemdelingenwet buiten werking stellen met noodwetgeving, zonder dat in eerste instantie voor te leggen aan het parlement. Gisteren leidde dat tot veel kritiek van partijen uit de Kamer, die vinden dat ze dan buitenspel worden gezet. Dat de ambtenaren, als adviseurs van het kabinet, dat ook blijken te vinden, zet het debat daarover op scherp.

Asielstukken naar de Kamer gestuurd, irritatie bij oppositie over zwartlakken

Wat later dan premier Schoof had beloofd zijn de gevraagde stukken over het asielbeleid naar de Tweede Kamer gestuurd. Tijdens het debat, dat nu over de btw-verhoging gaat, ontstaat enige opwinding, omdat veel delen zwart blijken te zijn gelakt. “Een oprechte vraag: welk debat wilt u met ons voeren? Dit voelt als minachting van de Kamer”, zegt D66-leider Jetten. “Het duurt lang en nou is ook nog heel veel zwartgelakt.”

Timmermans komt naar voren met zwartgelakte pagina’s. “Zwart, zwart en nog meer zwart”, zegt hij. “Dat is toch niet meer serieus te nemen? Moet je kijken, alleen maar zwart.” Schoof antwoordt dat hij de Tweede Kamer “meer dan serieus neemt”.

Als het onderdeel over de btw-verhoging is afgerond, wordt het debat geschorst voor een leespauze van een kwartier.

Schoof voelt weinig voor schrappen btw-maatregelen

Het kabinet voelt er weinig voor om de verhoging van de btw op sport, cultuur, boeken, kranten en sport terug te draaien. Premier Schoof benadrukt dat de maatregel is genomen om de begroting sluitend te krijgen en dat het om “onvoorstelbaar veel geld” gaat, in totaal 2,3 miljard euro.

Bovendien blijkt volgens hem uit onderzoek dat een laag tarief geen goed middel is om sport bereikbaar te maken voor minder daadkrachtige mensen: “Ook mensen met hoge inkomens profiteren ervan.” Hij wijst er ook op dat in de Miljoenennota diverse algemene maatregelen staan die “mensen met een smalle beurs ondersteunen”.

Maar de premier erkent ook dat de btw-verhoging een pijnlijke maatregel is en hij heeft er geen bewaar tegen als de oppositie het met de coalitiepartijen eens wordt over andere manieren om de begroting te dekken. Een groot deel van de oppositie had om het schrappen van de verhogingen gevraagd, omdat die een grote maatschappelijke impact hebben. Er gaan ook stemmen op om alleen de sport van de maatregel uit te zonderen.

Schoof wijst erop dat de verhoging geldt voor bijvoorbeeld sportscholen en golf- en kartbanen, maar niet voor sportverenigingen.

D66-leider Jetten benadrukt dat ook de coalitiepartijen kritisch zijn over de verhogingen. Mogelijk wordt over de maatregelen binnenkort verder gepraat bij de Algemene Financiële Beschouwingen in de Kamer.

Kabinet weet nog niet of het met voorstel komt voor wijziging EU-verdrag

Premier Schoof weet nog niet hoe het kabinet precies zal omgaan met een eventuele verdragswijzing in de EU over asielbeleid. Gisteren stuurde minister Faber een brief aan de Europese Commissie waarin Nederland aankondigt dat het een ‘opt-out’ wil voor de asielregels. Op kritische vragen van de oppositie over de timing en over hoe het kabinet dat precies voor zich ziet, antwoordde Schoof dat de focus eerst ligt op nationale maatregelen.

Hij voegde eraan toe dat in het hoofdlijnenakkoord afspraken staan over een opt-out en dat het kabinet dat dan ook “keurig aan Brussel kenbaar moet maken”. Schoof noemde de inhoud en de timing van de brief zorgvuldig en professioneel. Het kabinet denkt er nog over na of het wacht op “het moment van de verdragswijziging of dat we zelf om een wijziging gaan vragen”.

Onder meer GroenLinks-PvdA en D66 denken dat de brief van Faber een kansloze aanvraag is die bovendien kwaad bloed heeft gezet bij andere Europese landen. Verschillende fractieleiders wezen erop dat Hongarije al heeft gezegd ook een opt-out te willen en dat dat nu juist een land is dat vaak wordt aangesproken op het niet respecteren van de rechtsstaat en het zich niet houden aan Europese verdragen.

Op vragen over de houding van het kabinet ten opzichte van de Hongaarse premier Orbán, zei Schoof dat het kabinet Europese lidstaten die niet voldoen aan elementaire rechtsstaatbeginselen daarop zal blijven aanspreken, “ook al is Orbán een partner in de Europese Unie”.

Oppositie wil weten hoe Schoof nou echt denkt

Na wat inleidende woorden van premier Schoof krijgt hij van verschillende oppositiepartijen vragen over zijn kijk op het land. “Wat is de langetermijnvisie?”, vraagt SP-leider Dijk. “Waar gaat dit kabinet dadelijk zijn keuzes op baseren? Welk toekomstbeeld? Welk mensbeeld?”, wil Dassen (Volt) weten.

Maar Schoof denkt dat mensen in het land helemaal niet zitten te wachten op zijn mensbeeld. “Ik hoop dat Nederlanders ons beoordelen op de resultaten die we boeken.” De premier zegt het belangrijk te vinden om verschillende visies van de vier coalitiepartijen bij elkaar te brengen. Vervolgens wil hij kijken waar er “stappen” kunnen worden gezet, bijvoorbeeld op het gebied van wonen, leefbaarheid en vrijheid.

GroenLinks-PvdA-leider Timmermans wijst erop dat Schoof “ongetest” is, omdat hij nieuw is in de politiek en daarbij partijloos. “Geef eens even inzicht in hoe u het land wil leiden”, zegt Timmermans. “Als we dat niet weten, wordt de hele tijd het beeld bestendigd dat u alleen uitvoert wat die vier coalitiepartijen willen.” En dan denkt iedereen dat PVV-leider Geert Wilders de facto de leider van het land is, vreest de oppositievoorman, die daarbij het woord “schaduwpremier” gebruikt.

“Als ik zeg dat ik de premier van iedereen wil zijn, is dat geen loze kreet”, zegt Schoof. “Dan gaat dat over het samenbindend vermogen waarvan ik hoop dat de samenleving het zelf heeft. Ik hoop polarisatie tegen te gaan en ik hoop dat mensen elkaar weer ontmoeten.” Volgens Schoof moet de overheid dat zo goed mogelijk ondersteunen, maar niet overnemen.

Het debat is geschorst tot 12.00 uur zodat minister-president Schoof met zijn ambtenaren en kabinet kan overleggen hoe het nu verder moet met de documenten. Voordat voorzitter Bosma schorste was er een rommelige situatie in de Kamer. Een deel van de partijen wilde pas verder praten als de juridische onderbouwing van noodmaatregelen voor het asielbeleid er was, een deel (vooral coalitiepartijen) wilde wel starten met het debat.

Te horen was dat premier Schoof “tjongejongejonge, werkelijk niet te geloven dit”, zei toen dit zich voor hem ontvouwde.

Schoof: juridische analyse noodmaatregelen nu niet delen; oppositie ontstemd

Het kabinet is niet van plan de juridische analyse achter het inroepen van noodmaatregelen voor het asielbeleid nu naar de Kamer te sturen. Kamerleden hadden daar gisteren om gevraagd, maar premier Schoof schrijft dat de besluitvorming rond de toepassing nog niet is afgerond en dat de gevraagde stukken daarom niet kunnen worden toegezonden. Hij zegt de Kamer toe de stukken alsnog te sturen als het besluit genomen is.

De premier wijst er verder op dat het voornemen om noodmaatregelen te nemen op grond van de Vreemdelingenwet onderdeel is van het dit voorjaar gesloten hoofdlijnenakkoord. Hij voegt eraan toe dat het formatiearchief openbaar is en bij de Kamer beschikbaar en dat ook ambtelijke analyses van toen naar de Kamer zijn gestuurd.

Meteen bij het begin van de vergadering vragen GroenLinks-PvdA, ChristenUnie, D66, SP, Partij van de Dieren, Volt en Denk alsnog de stukken onmiddellijk openbaar te maken en ze zeggen pas als dat is gebeurd met het debat te beginnen. Volgens die partijen zijn er wel degelijk stukken en blijkt uit het regeerprogramma dat het kabinet wel een besluit heeft genomen.

Maar Schoof herhaalt dat er nog geen besluit is. “Dat betekent dat stukken daarover ter voorbereiding van de besluitvorming nog niet in de ministerraad zijn gedeeld. Dat is een deel van de achtergrond van de brief die ik aan de Kamer heb gestuurd.”

NSC-fractievoorzitter Van Vroonhoven wordt uitgedaagd door oppositie-Kamerleden om zich ook uit te spreken. Dat doet ze door te verwijzen naar “Artikel 68 van de Grondwet”. Dat betekent dat ook NSC vindt dat er stukken gedeeld moeten worden.

Zal er nog wat aan de plannen veranderen ?

Het is de vraag of er nog wat zal veranderen aan de plannen van het kabinet. Oppositiepartijen hebben daarvoor verschillende voorstellen gedaan, maar of dat tot concrete aanpassingen zal leiden, is nog niet duidelijk. Misschien is de coalitie bereid de voorgestelde accijnsverhoging op sport te herzien. Of dat echt zo is, moet in de loop van de dag duidelijk worden.

Waarschijnlijk zal het in het debat ook weer uitgebreid gaan over het asielbeleid van het kabinet. Een groot deel van de Tweede Kamer heeft kritiek op de manier waarop het kabinet een ‘asielcrisis’ wil uitroepen, namelijk in eerste instantie buiten de Kamer om. Ook regeringspartij NSC kwam gisteren onder vuur te liggen. Oppositiepartijen begrijpen niet dat NSC, dat rechtsstatelijkheid hoog in het vaandel heeft, met deze procedure akkoord gaat.