Koningen Willem-Alexander en Filip openen megasluis in Terneuzen

Met een symbolische druk op een rode knop hebben koning Willem-Alexander en de Belgische koning Filip de Nieuwe Sluis in Terneuzen geopend. De bouw van de zeesluis duurde ruim zeven jaar. De Nieuwe Sluis ligt op Nederlands grondgebied maar moet vooral de haven bij de Belgische stad Gent beter bereikbaar maken voor zeeschepen.

Langs de kant stonden vroeg in de ochtend al tientallen toeschouwers, schrijft Omroep Zeeland. “Twee koningen hier vind ik heel bijzonder”, zegt Nel uit Terneuzen. Maar ze komt niet alleen daarvoor kijken. “Al die kranen en bouwwerken, het is echt iets om trots op te zijn.”

Voor projectdirecteur Eric Marteijn is het een bijzondere dag: jarenlang was hij betrokken bij de bouw van de Nieuwe Sluis en nu de klus is geklaard, gaat hij met pensioen. “Ik had geen wekker nodig vanochtend. Na mijn trouwen vind ik dit de spannendste dag van mijn leven. Ik voel me trots. En genieten, dat is de kunst vandaag.”

De sluis is 427 meter lang, 55 meter breed en bijna 16,5 meter diep. Daarmee behoort het bouwwerk tot de grootste sluizen van de wereld. Het is net zo groot als de sluizen in het Panamakanaal en een fractie kleiner dan de Zeesluis IJmuiden, die in 2022 in gebruik is genomen.

De eerste plannen voor de sluis stammen uit 2011. Vier jaar later zetten Nederland en België hun handtekening voor de bouw. De vraag naar een grotere zeesluis kwam vooral uit België. Het complex bij Terneuzen was te klein geworden om grote zeeschepen door te kunnen laten varen naar Gent.

Het is dan ook niet verrassend dat Vlaanderen voor zo’n 80 procent van de kosten opdraait. In totaal is circa 1,2 miljard euro betaald, ongeveer een kwart meer dan vooraf was begroot. Nederland betaalt een paar honderd miljoen euro en de Europese Unie draagt een bescheiden bedrag bij.

De opening van de sluis stond aanvankelijk gepland voor 2022, maar onvoorziene problemen gooiden roet in het eten. Door corona konden vanwege de afstandsregels minder mensen het bouwterrein op en bepaalde sluisonderdelen die in China werden gemaakt, arriveerden met vertraging.

Daarnaast leidden de vondst van PFAS in de grond en inflatie als gevolg van de oorlog in Oekraïne tot verdere vertraging en een flinke stijging van de kosten. “Dat kun je van tevoren niet budgetteren. Dus dat kost extra geld”, zei de projectdirecteur vorig jaar.

Het werd een project waarbij Nederland en Vlaanderen maar al te graag de samenwerking benadrukken. Daarom is zowel koning Willem-Alexander als koning Filip vandaag aanwezig. Vanaf een elektrisch schip zullen ze samen de sluis openen.

Voor de naamgeving van de sluis werd een speciale commissie in het leven geroepen. Bij gebrek aan een betere naam werd in november vorig jaar besloten vast te houden aan de werktitel ‘De Nieuwe Sluis’. Voor het hele sluizencomplex Terneuzen werd wel een nieuwe naam bedacht: Noordzeesluizen.

De aanleg van de sluis ging geruisloos, tot een verkeerde berekening opeens tot veel schade en landelijke media-aandacht leidde. Voor de bouw moest de ruim honderd jaar oude Middensluis wijken, maar dat verliep niet volgens plan. Bij het opblazen van de wanden werd te veel springstof gebruikt.

De knal was kilometers verderop te horen en bijna 200 mensen hadden schade gemeld, zoals scheuren in gebouwen en gesneuvelde ramen. De projectleider noemt dat moment in een terugblik bij Omroep Zeeland “een smet op ons blazoen”. Pas na nieuw onderzoek kon de rest van Middensluis maanden later worden afgebroken.

De Terneuzense burgemeester Erik van Merrienboer noemt de opening een belangrijke mijlpaal. “Het is niet alleen qua infrastructuur een logistieke nieuwe schakel. Het is voor Terneuzen en onze regio veel meer dan dat.” Hij hoopt dat de sluis de komende eeuw zorgt voor groei langs het kanaal van Gent naar Terneuzen en voor meer werkgelegenheid in de regio.

De sluis verkort ook de wachttijd voor binnenvaartschepen, die het kanaal vooral gebruiken op de route van Rotterdam naar Gent en Parijs. Zij varen niet altijd rechtstreeks door naar België, maar laden en lossen hun lading ook bij bedrijven langs het kanaal van Gent naar Terneuzen

De opening vandaag betekent niet dat de nieuwe sluis meteen op volle kracht draait. “Dat kan niet”, legt een woordvoerder uit. “Deze sluis is zo groot dat er eerst geoefend moet worden door de medewerkers.” Dat gaat nog enkele maanden duren. Steeds zal een iets groter schip door de sluis varen totdat iedereen ermee kan werken.

Ook rond het sluizencomplex wordt druk verder gewerkt. De dienstenhaven waar bijvoorbeeld sleepboten en andere nautische diensten komen te liggen, is voorlopig nog niet klaar. “Dat gaat nog maanden duren”, zegt de woordvoerder, “maar het grootste deel van het project is klaar.”