Zorgen over Israëlische annexatie bezette Westelijke Jordaanoever groeien 

• Geertruid Peene

  redacteur Online

Terwijl hulporganisaties zo snel mogelijk hulpgoederen naar de Gazastrook proberen te krijgen en regeringsleiders bezwerende woorden uitspreken over het staakt-het-vuren, begon Israël gisteren een grote aanval op de bezette Westelijke Jordaanoever. Sindsdien zijn in de stad Jenin zeker tien mensen om het leven gekomen. Tientallen anderen raakten gewond.

De secretaris-generaal van de VN, Guterres, uitte zijn zorgen hierover op de jaarlijkse bijeenkomst van het World Economic Forum (WEF) in Davos. “Het is mogelijk dat Israël zich door de militaire successen gesterkt voelt en denkt dat dit het moment is om de Westelijke Jordaanoever te annexeren en Gaza in het ongewisse te laten”, zei hij.

Guterres liet in het midden waarom Israël dit zou denken, maar Israëlische media schrijven dat kolonisten denken dat de Amerikaanse president Trump een annexatie van de Westelijke Jordaanoever, in tegenstelling tot zijn voorganger, zal toelaten. De Israëlische aanval volgde een dag nadat Trump een streep zette door sancties tegen kolonisten.

Er is al langere tijd een operatie gaande in Jenin, benadrukt Joost Hiltermann, programmadirecteur Midden-Oosten bij de internationale denktank Crisis Group. Trumps aantreden alleen is niet de aanleiding voor de grote militaire operatie, denkt hij.

“De Palestijnse Autoriteit heeft de afgelopen weken geprobeerd de onrust de kop in te drukken, maar dat is niet gelukt.” Dat is een van de redenen dat Israël nu ingrijpt, zegt Hiltermann. Door het bestand in Gaza zijn er ook manschappen beschikbaar om dit te doen.

Toch spelen de welwillende signalen richting de kolonisten vanuit de omgeving van Trump wel een rol, zegt Hiltermann. Een aantal mensen die Trump benoemd heeft zijn uitgesproken voorstander van de Israëlische nederzettingen. Gisteren zei de nieuwe Amerikaanse VN-ambassadeur Stefanik tijdens een hoorzitting dat Israël een “bijbels recht” heeft op het gebied.

Met dit standpunt gaat ze lijnrecht in tegen het beleid van de vorige regering en de VN zelf. Vorig jaar oordeelde het Internationaal Gerechtshof dat de Israëlische nederzettingen illegaal zijn. Ook de nieuwe Amerikaanse ambassadeur in Israël is voorstander van de nederzettingen.

De Israëlische krant The Jerusalem Post citeert een prominente kolonist die was uitgenodigd voor Trumps inauguratie. Hij sprak met Amerikaanse functionarissen die hem verzekerden dat de nederzettingen versterkt moeten worden. De optie voor annexatie “ligt op tafel, maar zal tijd kosten”, citeert The Post hem.

Dat de pogingen van de Palestijnse Autoriteit om de orde te herstellen mislukten, kan Israël ook gebruiken om te motiveren dat de Palestijnse Autoriteit niet het gezag kan voeren over de Gazastrook, zegt Hiltermann. Dat is een van de heikele punten in het plan voor een naoorlogs Gaza.

De Qatarese premier liet gisteren weten dat hij hoopt dat de Palestijnse Autoriteit zal terugkeren in een regerende rol in de Gazastrook, dat sinds 2007 onder de controle van Hamas staat. Onder de bevolking is de Palestijnse Autoriteit echter impopulair, onder meer vanwege de samenwerking met Israël.

Ook vandaag uitten verschillende militante groeperingen kritiek op de Palestijnse autoriteit. De Islamitische Jihad zei dat de Palestijnse Autoriteit medeplichtig is aan de nieuwste Israëlische aanval. Het Israëlische Kanaal 12 meldt dat de Veiligheidsdiensten van de Palestijnse Autoriteit zich teruggetrokken uit Jenin zodat het Israëlische leger daar aan de slag kon.

Volgens premier Netanyahu is de aanval nodig om aan Iran gelinkte militanten te bestrijden. “De Palestijnen op de Westoever hebben geen Iraanse hulp nodig om zich te verzetten tegen Israël, maar voor Netanyahu is het een manier om kritiek van Westerse landen te voorkomen”, zegt Hiltermann.

Daarnaast heeft Netanyahu ook geen uitgesproken steun nodig van Trump om de Westelijke Jordaanoever te annexeren.

“Het is meer een kwestie van het formeel maken van de annexatie”, zegt Hiltermann. “Want in feite is de Westoever al door Israël ingelijfd.”