Vos: niet bijzonder als kabinet geen meerderheid heeft in Eerste Kamer
Senaatsvoorzitter Vos is uitgenodigd door verkenner Koolmees omdat de twee varianten die nu op tafel liggen voor een nieuw kabinet geen meerderheid hebben in de Eerste Kamer. Maar dat is niets nieuws, zegt Mei Li Vos voor aanvang. “Dat is al sinds 2020 zo.” Ze wijst erop dat de Eerste Kamerleden sowieso niet gebonden zijn aan een regeerakkoord. Zij moeten alleen beoordelen of een wetsvoorstel juridisch en staatsrechtelijk in orde is.
“Een kabinet moet altijd per wetsvoorstel een meerderheid zien te vinden in de Eerste Kamer”, zegt Vos. Dus is het volgens haar belangrijk om rekening te houden met de senaat. Ze zal ook aandacht vragen voor het feit dat er inmiddels negentien fracties zijn in de Eerste Kamer, door allerlei afsplitsingen.
Partij voor de Dieren
De onenigheid binnen de senaatsfractie van de Partij voor de Dieren is op een opmerkelijke wijze beslecht. Senator Visseren-Hamakers, die op de lijn van partijleider Ouwehand zit, gaat in haar eentje verder, maar niet onder de naam van haar partij. De andere senatoren, Koffeman en Nicolaï, hebben in een fractievergadering bepaald dat zij de fractie van de PvdD zijn, ook al heeft Koffeman uit onvrede met de koers van de partij zijn lidmaatschap opgezegd en heeft Nicolaï zich bij hem aangesloten.
Visseren-Hamakers ziet zich daardoor genoodzaakt “zich af te scheiden van de fractie van de heren Nicolaï en Koffeman”. Het partijbestuur vindt het jammer dat zij de naam van de partij niet mag voeren, maar blijft van mening dat Visseren-Hamakers de enige vertegenwoordiger van de Partij voor de Dieren in de senaat is. “Ze geniet zeer brede steun in onze partij”.
Verkenner Koolmees weet niet of zijn advies verrassend wordt
Verkenner Koolmees zei na afloop van zijn gesprekken deze ochtend “een idee” te hebben hoe zijn advies eruit gaat zien. “Maar dat ga ik niet aan u vertellen.”
Over de inhoud van het advies wilde hij dus niks kwijt en op de vraag of het verrassend zou worden, antwoordde Koolmees: “Dat weet ik niet”.
Vanmiddag komt Eerste Kamervoorzitter Vos nog langs en voor die tijd wil de verkenner nog “een paar telefoontjes” plegen om wat dingen “te toetsen bij een paar gesprekspartners”.
Het advies over het vervolg van de formatie is morgen rond 19.00 uur klaar, verwacht Koolmees.
Dit zeiden de partijleiders van CDA, VVD en D66 eerder vandaag:
Bontenbal, Yesilgöz en Jetten voor het laatst bij verkenner
Jetten (D66) wil de inhoud in
Volgens D66-leider Jetten wordt het tijd om de inhoud in te duiken in de formatie. Partijen moeten “niet meer rondjes blijven draaien”, maar “grote thema’s beetpakken”. Welke partijen dat dan moeten doen, is aan de verkenner, zei Jetten na zijn gesprek met Koolmees.
De verkenner komt morgen met zijn advies over het vervolg van de formatie. De dag erna wordt de nieuwe Tweede Kamer geïnstalleerd. Donderdag debatteert de Kamer dan over het advies van Koolmees en dus over het vervolg. “Wat mij betreft gaan we dan snel inhoudelijk aan het werk”, aldus de leider van de grootste partij.
Ook van de D66’er is de opstelling niet veranderd. “Mijn inzet is toewerken naar een meerderheidskabinet.” Volgens Jetten is het daarvoor belangrijk om onderling te werken aan vertrouwen. “Of je nou in een coalitie komt of niet, je moet samenwerken.”
Vanmiddag komt Eerste Kamervoorzitter Vos nog op bezoek bij Koolmees. De verwachting is dat dat het laatste gesprek is van de verkenner en dat hij morgen zijn verslag aan de Tweede Kamer stuurt.
Yesilgöz (VVD): er is geen probleem
In antwoord op CDA-leider Bontenbal eerder vanochtend, stelt Yesilgöz (VVD) dat er “helemaal geen probleem” is. Volgens de VVD-leider kan er nog steeds een kabinet zijn voor kerst. “Wij zijn er klaar voor”, zei ze na haar gesprek met Koolmees.
Yesilgöz zei verder geen nieuwe inzichten te hebben opgedaan en geen nieuwe geluiden te hebben gehoord. Dat betekent dat de VVD nog steeds koerst op een kabinet met D66, CDA en JA21 en wellicht nog een andere partij erbij, maar niet GL-PvdA.
Welke vijfde partij dat dan wel zou kunnen zijn, wil Yesilgöz niet zeggen. Volgens haar is het aan de verkenner om daar wat over te zeggen. Over de optie van een minderheidskabinet van D66, VVD en CDA, zei Yesilgöz “liever niet”. “Ik denk niet dat we nu al aan dit soort varianten moeten denken.”
Later deze ochtend komt D66-leider Jetten langs bij Koolmees.
Bontenbal: probleem ligt niet bij mij
CDA-leider Bontenbal, die vandaag als eerste langskomt bij Koolmees, heeft dit weekend telefonisch veel gesproken met betrokkenen, zegt hij voor aanvang. “Ik ga niet zeggen met wie ik allemaal gebeld heb.”
Al het bellen heeft hem niet tot nieuwe inzichten gebracht over de rol van zijn partij in de formatie. “Ik denk niet dat het probleem bij mij ligt. Wij zitten constructief in de wedstrijd.”
Bij wie het probleem dan wel ligt, daar wil Bontenbal niks over kwijt. “De verkenner gaat een route schetsen en daar moet ik dan op reageren.”
Duidelijk is dat er vooral een verschil van inzicht zit tussen VVD en D66. VVD-leider Yesilgöz wil geen coalitie van D66, GL-PvdA, VVD en CDA, terwijl D66-leider Jetten dat wel graag wil. Jetten op zijn beurt ziet de voorkeur van Yesilgöz, een coalitie van D66, VVD, CDA en JA21, dan weer niet zo zitten.
Yesilgöz en Jetten komen later deze ochtend langs bij de verkenner, apart van elkaar.
Morgen verslag Koolmees, wat staat daar in?
Morgen moet de verkenner zijn verslag af hebben en naar de Tweede Kamer sturen. Maar wat staat er eigenlijk in zo’n verslag? Opgetekend wordt in ieder geval hoe alle fracties aankijken tegen de verkiezingsuitslag. In het verslag van Koolmees zal te lezen zijn wie wie uitsluit en waarom.
Ook tekent de verkenner op hoe partijen de formatie het liefst zouden willen vervolgen. Op basis daarvan maakt de verkenner een advies over hoe het verder moet en welke coalitie(s) verder onderzocht moeten worden.
Koolmees stuurt zijn verslag morgen aan de Kamer. Nadat woensdag de nieuwe Kamerleden zijn geïnstalleerd, volgt er een debat waarbij ook de verkenner aanwezig is. In dat debat wijst de Kamer iemand aan die de formatie verder kan brengen. Dat kan nog een verkenner zijn of een informateur (die een specifieke coalitie onderzoekt).
Koolmees gaat vandaag door
Verkenner Wouter Koolmees praat deze ochtend verder over de vorming van een kabinet met de fractievoorzitters van D66, VVD en CDA. In de middag ontvangt hij voorzitter Mei Li Vos (GroenLinks-PvdA) van de Eerste Kamer.
De uitslag van de verkiezingen maakt het al moeilijk om een meerderheid in de Tweede Kamer te vinden, maar in de Eerste Kamer is een meerderheid nog verder weg. De senaat is wel belangrijk om hervormingen door te kunnen voeren. Die zijn opgenomen in wetten, waar ook de Eerste Kamer mee in moet stemmen.
Het is de bedoeling dat verkenner Koolmees morgen met zijn eindconclusies komt en advies geeft aan de Tweede Kamer voor een vervolg van de kabinetsformatie. Vorige week zei hij na de eerste ronde gesprekken dat hij nog steeds blokkades en grote inhoudelijke verschillen zag, maar bleef hopen op een doorbraak.
Veel partijen hebben de afgelopen maanden hun hoop uitgesproken dat er voor de kerst een nieuw kabinet op het bordes bij de koning staat. Koolmees heeft weinig hoop daarop, zei hij vorige week. “Die kans acht ik niet heel groot.”.
