Aardappels geteeld met menselijke urine: ‘Zuiverder dan dierlijke mest’

• Cas Bergs

  redacteur Binnenland

In een testveld van de Wageningen Universiteit in Lelystad worden vandaag de eerste aardappels geoogst die bemest zijn met menselijke urine. De universiteit wil een duurzaam alternatief vinden voor dierlijke mest en kunstmest, en test daarom nieuwe meststoffen.

Het klinkt misschien onsmakelijk, maar projectleider Kimo van Dijk van de Wageningen Universiteit ziet dat anders. “Nu gebruiken we ook mest van dieren, mest van onszelf is niet veel anders.”

Het doel van de proef is om te kijken hoe menselijke afvalstromen, waaronder urine, poep en water uit de gootsteen, gebruikt kunnen worden bij het telen van gewassen. Volgens Van Dijk zitten er in huishoudelijk afvalwater vaak voedingsstoffen die verloren gaan als ze in het riool terechtkomen.

“Dat is zonde, momenteel importeren we in Nederland veel voedingsstoffen voor de landbouw in de vorm van veevoer en kunstmest”, zegt de projectleider. “Terwijl veel van die stoffen terug te winnen zijn uit ons afvalwater.”

“Op dit moment gebruiken we nog veel kunstmest in de landbouw om extra voedingsstoffen zoals fosfaat toe te voegen,” zegt Van Dijk. Dat is erg vervuilend.

Fosfaat wordt vaak gewonnen uit mijnen in het buitenland. “Het is vervuilend om te importeren en het is ook een fossiele stof die op termijn opraakt. Met deze proef hopen we een duurzaam alternatief te bieden.” Want fosfaat is volgens Van Dijk makkelijk uit menselijke ontlasting te halen.

Bij de proef worden ook andere afvalwaterstromen getest, zoals water uit de voedselindustrie. “Fabrieken die aardappels verwerken, spoelen de modder van het gewas af en wassen de schillen”, zegt Van Dijk. “In het water dat overblijft zitten ook voedingsstoffen. Die mogen nu niet over het land worden uitgereden.”

Daarnaast wordt ook slib uit het openbare riool gebruikt in de proef. Dat is een soort klei van afvalstoffen die normaal wordt verbrand.

In een woongroep in Arnhem is de urine voor de proef opgevangen. “We hebben toiletten waarbij de urine wordt gescheiden en in een tank terechtkomt.” Dat is volgens de onderzoeker ook nodig, want bij reguliere toiletten wordt de urine verdund met water en dat maakt het ongeschikt om voedingsstoffen uit te winnen.

Van Dijk hoopt dat er in de toekomst meer huishoudens komen die hun ontlasting verzamelen. “Het is een grote overgang en daar moet inspanning voor komen.” Hij denkt dat het winnen van deze stoffen bij nieuwbouwhuizen potentie heeft.

Aardappelteler en LTO-bestuurslid Pieter Evenhuis is ook enthousiast over de proef. “Normaal zit er een gat in de circulaire keten, dat is de mens”, vertelt hij. “Daarom is het mooi dat ze dat nu dicht proberen te maken door voedingsstoffen te hergebruiken.”

Geheel zonder zorgen is de aardappelteler niet. “Het risico van het gebruiken van stoffen uit het riool is wel dat je niet precies weet wat erin zit. Je wilt bijvoorbeeld niet dat er stoffen uit medicijnen die nog niet afgebroken zijn op het land terechtkomen.”

Wetenschapper Van Dijk vindt dat een terechte zorg. “We hebben bij alle meststoffen in de proef gekeken wat erin zit en dat vergeleken met wat Nederlandse meststof nu mag bevatten. Na het filteren kijken we of er medicijnresten of ziektekiemen over zijn. Die worden vervolgens met twee extra filtratiestappen eruit gehaald.”

Lachend zegt hij: “Ik durf te zeggen dat ons urineconcentraat zuiverder is dan de gemiddelde dierlijke mest, het stinkt ook niet zo.”