NOS Nieuws•
Het is onverstandig om na seks zonder condoom doxyPEP te gebruiken in een poging een soa te voorkomen. Dat stelt een landelijke werkgroep die zich onder voorzitterschap van Soa Aids Nederland boog over onderzoeken naar dit middel. Preventief gebruik kan leiden tot antibioticaresistentie en er is veel onduidelijk over de langetermijneffecten, zeggen de deskundigen.
DoxyPEP is een specifieke toepassing van het antibioticum doxycycline. Dat antibioticum wordt veel voorgeschreven als behandelingskuur bij infecties aan bijvoorbeeld de luchtwegen, huid, darmen en geslachtsorganen.
Bij doxyPEP is de toepassing anders: het antibioticum wordt dan na seks zonder condoom eenmalig preventief geslikt om de kans op een soa te verkleinen. Bekend is dat in meerdere landen op deze manier wordt gebruikt, maar hoeveel mensen dat doen is niet duidelijk.
Indrukwekkende resultaten
Aanleiding voor het advies is een aantal recente onderzoeken naar doxyPEP, waarin is gekeken naar het effect bij groepen die relatief veel risico lopen op soa’s. Deelnemers waren bijvoorbeeld trans vrouwen en mannen die seks hebben met mannen, en die al medicijnen gebruiken om een hiv-infectie te voorkomen bij seks zonder condoom.
“De resultaten van die studies zijn best indrukwekkend”, zegt arts infectieziektebestrijding Hanna Bos van Soa Aids Nederland. “In een Amerikaanse studie nam het risico op syfilis indrukwekkend af. Ook de gonorroe-infecties namen behoorlijk af, al verwachten we dat dit effect verdwijnt door resistentie. Maar vooral voor syfilis lijkt doxyPEP in specifieke situaties een relevant middel.”
Nederlandse situatie
Toch raadt de werkgroep het middel hier in Nederland af. “In de VS loopt het uit de hand met syfilis, terwijl het in Nederland relatief goed onder controle is. We zien syfilis nu vooral bij mannen die seks hebben met mannen en daar wordt de soa meestal op tijd gevonden en behandeld”, zegt Bos. “Als dat beeld verandert en als er meer bekend is over het gebruik van doxyPEP in Nederland, dan verandert ons advies volgend jaar zo nodig mee.”
Ook tegen de opmars van soa’s in Nederland lijkt doxyPEP geen remedie. Deskundigen zijn vooral bezorgd over de toename van het aantal gevallen van gonorroe in de afgelopen jaren en de werkgroep verwacht voor die soa op de lange termijn in Nederland geen effect van dit middel.
Gebruikers
Hoeveel Nederlanders op dit moment doxyPEP gebruiken is onbekend. “In recent onderzoek van de soa-poli in Amsterdam zei zo’n 15 procent van de mannen die seks hebben met mannen dat ze ooit doxyPEP hebben gebruikt”, zegt Bos. “Maar of dat één keer is of structureel, dat weten we niet. En we weten dat er in de ene regio wel vraag naar is en in de andere regio helemaal niet.”
Nederlandse professionals in de seksuele gezondheidszorg krijgen wel steeds meer vragen over doxyPEP, schrijft de werkgroep. Die stelt dat het middel in uitzonderlijke gevallen wel onder strikte voorwaarden moet kunnen worden voorgeschreven. Bijvoorbeeld om mensen die een hoog risico lopen op syfilis en die op eigen houtje doxyPEP gebruiken, goed te begeleiden.
Schijnveiligheid
De deskundigen schatten namelijk in dat een groot deel van het doxyPEP-gebruik plaatsvindt zonder dat er een persoonlijk recept is uitgeschreven. Daarbij is volgens hen onduidelijk of het middel goed en voor het juiste doeleinde wordt gebruikt. Bos hoort bijvoorbeeld ook verhalen over drugsdealers waar je niet alleen pillen voor een feest kunt bestellen, maar ook doxyPEP.
“Met doxyPEP loop je niet alleen het risico op antibioticaresistentie, maar je verstoort ook je darmflora en je kunt je veilig wanen en denken dat je geen test nodig hebt. Terwijl testen heel belangrijk blijft als je veel risico loopt.”
