Asieldeal PVV en NSC uitgelekt: geen noodrecht, wel vergaande maatregelen

• Jorn Jonker

  politiek verslaggever

• Guus Dietvorst

  redacteur Politiek

De inzet van het omstreden staatsnoodrecht gaat van tafel, maar er komen wel vergaande asielmaatregelen. Dat hebben PVV, NSC en premier Schoof afgesproken, blijkt uit een conceptbrief van Schoof, die is ingezien door de NOS. De afgelopen dagen voerden PVV, NSC en de premier zelf overleg over de kwestie.

Vanmiddag sluiten de andere twee coalitiepartijen, VVD en BBB, aan bij het asieloverleg in het Catshuis. Volgens de conceptbrief komt er een “asielnoodmaatregelenwet”, die in tegenstelling tot een ‘noodwet’ wel aan het parlement voorgelegd moet worden, en een aantal andere maatregelen.

In de nieuwe wet moet komen te staan dat asielvergunningen voor onbepaalde tijd helemaal worden afgeschaft en dat vergunningen voor bepaalde tijd nog maar voor drie jaar gelden. Nu is dat vijf jaar.

De vergunning voor drie jaar is volgens het document “meer in lijn met omliggende landen”. Deze voornemens stonden voor een groot deel ook al in het hoofdlijnenakkoord van de vier partijen, maar nu wordt meer duidelijk over de invullingen en hoe het geregeld moet worden.

In de nieuwe wet, die volgens de conceptbrief “zo snel mogelijk” wordt uitgewerkt en ingediend bij de Tweede Kamer, staat ook dat nareizen van meerderjarige kinderen en ongehuwde partners onmogelijk moet worden. Ook regelt de wet dat mensen makkelijker “ongewenst” kunnen worden verklaard na een veroordeling.

In de kabinetsbrief naar aanleiding van de gesprekken met PVV en NSC staan ook andere voornemens op het gebied van asiel, die voor een deel al bekend waren. Schoof schrijft bijvoorbeeld dat de Spreidingswet snel moet worden ingetrokken, “zo mogelijk dit jaar”. Dat de coalitie van die wet af wil, was al bekend, maar tot nu toe was het voornemen om dat later te doen.

Verder staat in de conceptbrief dat de ’taakstelling statushouders’ voor gemeenten wordt geschrapt. Dat betekent dat gemeenten geen opdracht van het Rijk meer krijgen om een bepaald aantal mensen met een asielvergunning een huis te geven. Om de statushouders toch te laten doorstromen uit asielzoekerscentra komen er “sobere voorzieningen”. Statushouders mogen de aangeboden woonruimte niet weigeren.

Verder wordt volgens de plannen het landenbeleid voor Syrië “aanzienlijk aangescherpt”. Bepaalde delen van dat land worden mogelijk “nog dit jaar” als veilig bestempeld. Asielzoekers uit die gebieden die nog geen status hebben, kunnen dan worden teruggestuurd. En volgens de plannen kan dan ook worden “gekeken” naar het terugsturen van Syriërs die al wel een verblijfsvergunning hebben.

In het document staat verder dat er vanaf eind november grenscontroles komen. Dat kan door een beroep te doen op artikel 25 van de Schengengrenscode. “Irreguliere migranten”, bijvoorbeeld mensen die in een ander land al asiel hebben aangevraagd, worden dan direct teruggestuurd naar Duitsland of België.

Op tafel liggen ook het voornemen om dwangsommen in het vreemdelingenrecht af te schaffen, het voornemen om nog maar 200 vluchtelingen per jaar op te nemen in VN-verband (nu zijn dat er nog 500), en het plan voor 50 tot 100 extra cellen om “uitgeprocedeerde asielzoekers of illegalen” op te sluiten “teneinde deze mensen uit te zetten”. Verder wordt er nog een aantal maatregelen genoemd die de asielprocedure strenger en soberder moeten maken.

Over deze ideeën spreken de coalitiepartijen vandaag dus met zijn vieren, onder leiding van Schoof. Als BBB en VVD instemmen met deze plannen, is de verwachting dat het kabinet er komende vrijdag in de ministerraad over besluit.

NSC en PVV onderhandelden de afgelopen tijd over asiel, omdat ze verschillend dachten over het noodrecht. De inzet daarvan om snel maatregelen te kunnen treffen, was voor de zomer afgesproken in het hoofdlijnenakkoord.

Maar NSC bleek toch bezwaren te hebben, omdat de partij vindt dat het noodrecht niet bedoeld is voor maatregelen die je ook met gewone wetgeving kunt nemen. PVV-leider Wilders hield lange tijd vol dat er voor hem geen andere optie was dan staatsnoodrecht, maar heeft dat nu toch losgelaten.

Met het noodrecht hadden de Tweede en Eerste Kamer pas achteraf goedkeuring moeten geven over de asielmaatregelen. Voor de plannen waarover PVV en NSC het nu eens zijn geworden, geldt dat niet. Beide Kamers moeten er van tevoren hun goedkeuring aan geven.

Dat het noodrecht is losgelaten, betekent volgens Schoof niet dat de situatie niet nijpend is. Zijn (concept)brief begint met de opmerking dat Nederland in een asielcrisis zit en dat het asielsysteem “in de huidige vorm onhoudbaar” is.