NOS Nieuws•
Een kort briefje van demissionair asielminister Van Weel rond 23.00 uur donderdagavond voorkwam ternauwernood dat de langverwachte strengere asielwetten op de klippen liepen. De behandeling van deze wetten om in Nederland “het strengste asielbeleid ooit” te voeren, verliep chaotisch. Wat is er gebeurd? Waarom? En hoe nu verder?
Dat de band tussen VVD, NSC en BBB niet goed is, is gezien de vele botsingen en incidenten de afgelopen 1,5 jaar een understatement. Beter wordt het er niet op, blijkt dinsdagochtend in het Catshuis, waar opnieuw wantrouwen de kop opsteekt. De partijtoppen van VVD, NSC en BBB overleggen daar. Volgens NSC beloven de andere coalitiepartijen tegen het amendement over strafbaarheid van illegaliteit te stemmen – iets dat door VVD en BBB wordt ontkend.
Bij NSC is de verbazing dan ook groot als VVD en BBB een paar uur later het PVV-plan alsnog aan een meerderheid helpen.
Streep
Het raakt een gevoelig punt voor NSC. Zijn mensen die illegalen eten of een slaapplek geven straks strafbaar? In NSC zitten veel ex-CDA’ers die woensdag hun oude partij een principiële streep zien trekken. Het CDA steunt een strenger asielbeleid, maar noemt het straffen van hulp aan illegalen “onacceptabel”. CDA-leider Bontenbal ziet het risico van aanvallen van rechts in de verkiezingscampagne, maar neemt dat voor lief.
Bij SGP en NSC groeit de twijfel, zeker als Van Weels uitleg (“de wet is de wet”, maar het OM zal waarschijnlijk niet vervolgen) de verwarring nog vergroot. De partijen zitten klem: ze willen streng zijn, maar vrijwilligers moeten wel “soep”, “koffie” of “een stuk brood” kunnen uitdelen.
De tijd dringt, want rond 23.00 uur staan de stemmingen gepland. Door de twijfel van NSC en SGP is het allerminst zeker dat de wetten het halen. Premier Schoof is druk met betrokkenen aan het bellen, vertelt hij later. “Er is zeer intensief overleg geweest.”
Kijk hier naar een korte foto-impressie van de dag:
Een mislukking zou met het oog op de verkiezingen rampzalig zijn voor de coalitiepartijen; vooral de PVV zal dit zeker gebruiken. Van Weel haalt daarom een truc uit de kast: het meest omstreden punt wordt opgeschort tot de Raad van State hierover oordeelt.
NSC en SGP stemmen met die belofte alsnog voor. De hete aardappel is doorgeschoven naar de Raad van State.
“In wat voor staatsrechtelijke modderpoel zijn we beland?”, vraagt ChristenUnie-leider Bikker zich af. Hoe het verder moet, is onduidelijk. Misschien wordt de wet via sluiproutes aangepast, maar zeker is dat niet. Het ‘ja’ van NSC roept ook felle reacties op. Volgens politici riep GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans “huichelaar” toen NSC’er Diederik Boomsma zijn stemverklaring voorlas.
Dat is niet te controleren, GroenLinks-PvdA wil geen reactie geven. Kijk hier naar het moment
Iemand roept ‘huichelaar’ na stemverklaring NSC-Kamerlid Boomsma
Wat is nu de stand van zaken na deze chaotische week? Op het nippertje zijn de strengere asielwetten door de Tweede Kamer geloodst. VVD, NSC en BBB kunnen in ieder geval in de verkiezingscampagne zeggen dat ze dat voor elkaar hebben gekregen. Hiermee hebben ze een verweer tegen PVV-leider Wilders die zijn tegenstanders graag “een slappe hap” noemt.
Maar er liggen wel twee wetten die juridisch wankel zijn en waar nog onduidelijkheid over bestaat. De strafbaarstelling van de illegaliteit is nooit uitvoerig in de Tweede Kamer behandeld. Partijen hebben nog geen idee wat de consequenties precies zijn, bijvoorbeeld voor mensen die illegalen een handje willen helpen of les geven aan kinderen van illegalen.
Er ligt een wankel bouwwerk, en de vraag is hoe het verder gaat. Het kabinet heeft tijdelijk een oplossing aangereikt door een spoedadvies aan de Raad van State te vragen en te beloven dat de Tweede en Eerste Kamer er dan nog hun oordeel over mogen geven.
Maar kan die strafbaarstelling illegaliteit wel uit de wet gehaald worden? Wat doet de Kamer als de Raad van State zeer kritisch is? Kan het parlement nog iets veranderen als er al over gestemd is?
Het zijn vragen waar niemand een overtuigend antwoord op heeft. Chaos en onzekerheid zijn troef, al is formeel de basis voor “het strengste asielbeleid ooit” gelegd.
De vraag is ook hoe de kiezer op 29 oktober over deze gang van zaken zal oordelen.
