NOS Nieuws••Aangepast
Vertrekkend president Biden heeft enkele uren voordat hij de macht overdraagt preventief gratie verleend aan enkele prominenten. Hij wil zo voorkomen dat de nieuwe president Trump wraak op hen neemt. Het gaat om de Congresleden die Trumps betrokkenheid bij de bestorming van het Capitool onderzochten, de voormalige chef-staf van het leger die felle kritiek uitte op Trump en Anthony Fauci, het gezicht van de Amerikaanse corona-aanpak.
Trump had al in toespraken aangekondigd dat hij bepaalde tegenstanders hard wil gaan aanpakken als hij weer aan de macht is. “Mijn geweten staat me niet toe niets te doen”, zegt Biden nu in reactie daarop. “Dit zijn buitengewone omstandigheden.”
Biden benadrukt dat de personen die hij preventief gratie verleent, niets fout hebben gedaan, “sterker nog, ze deden precies wat juist was”. Maar hij is bang dat, ook al zou een rechter hen uiteindelijk vrijpleiten, er toch imagoschade voor deze personen kan ontstaan door vergeldingsacties van Trump.
‘Fascist’
Medisch adviseur Anthony Fauci was tijdens Trumps eerste termijn verantwoordelijk voor de landelijke corona-aanpak van de VS. Hij botste regelmatig met het Witte Huis over Trumps woordgebruik over corona. Zo bagatelliseerde de president het belang van mondkapjes en suggereerde hij dat het innemen van bleek zou kunnen helpen tegen de ziekte. Fauci bleef daarom ook na het vertrek van Trump gehaat door Trumps achterban.
Naast Fauci krijgt ook oud-generaal Mark Milley preventief gratie. Hij was onder Trump de chef-staf van de strijdkrachten. Trump beschuldigde hem van landverraad toen bleek dat hij in de nadagen van Trumps presidentschap via geheime kanalen contact had gehouden met China om internationale onrust over de grillige president te voorkomen. Trump vond dat Milley daarvoor de doodstraf verdiende, Milley noemde zijn oud-bevelhebber “een regelrechte fascist”.
Ook de leden en staf van het Congrescomité dat de Capitoolbestorming onderzocht, zoals de Republikeinse oud-Congresleden Liz Cheney en Adam Kinzinger, krijgen preventief gratie. Beiden keerden zich na het geweld van 6 januari 2021 tegen hun partijgenoot en steunden pogingen om hem verantwoordelijk te houden voor de gebeurtenissen. Beiden betaalden daar politiek al een prijs voor: ze werden niet herkozen nadat Trump campagne tegen hen had gevoerd.
Een dergelijke preventief pardon, dat personen vooraf vrijpleit voor zaken waar ze nog niet eens voor zijn aangeklaagd of vervolgd, is een ongekende stap. Over het algemeen verleent een president pas gratie als iemand al onvoorwaardelijk is veroordeeld. Deze stap van Biden is enigszins vergelijkbaar met het pardon dat president Ford zijn voorganger Nixon gaf om vervolging voor het Watergateschandaal te voorkomen.
Er was de afgelopen weken in Washington al gespeculeerd of Biden zich aan zo’n vergaande maatregel zou wagen. Critici waarschuwden voor de precedentwerking die ervan uit zou gaan. Ook zou gratie kunnen overkomen als een schuldbekentenis. In zijn aankondiging onderstreept Biden dat daar pertinent geen sprake van is.
Trump had in socialemediaberichten, toespraken en interviews aangekondigd tegenstanders te willen aanpakken. Zo zei hij dat vicepresident Harris opgesloten zou moeten worden omdat ze te weinig deed aan illegale immigratie en zinspeelde hij ook op de aanstelling van een speciaal aanklager om zijn voorganger Biden en zijn familieleden te onderzoeken.
Biden koos er uiteindelijk niet voor Harris of zichzelf een preventief pardon te geven. Wel brak hij vorig jaar zijn belofte om zijn eigen zoon Hunter geen gratie te verlenen: nog voordat een rechter hem kon vonnissen voor verboden wapenbezit wendde Biden zijn macht aan om zijn zoon uit de gevangenis te houden.
Trump heeft tussen de bedrijven door kort gereageerd op het besluit van zijn voorganger Biden. “Het is schandelijk. Velen van hen hebben zich schuldig gemaakt aan grote misdaden!”, zo liet hij zijn woordvoerder zeggen.
President Trump kan gratieverleningen van zijn voorganger niet ongedaan maken.
