Boeren moeten rauwe melk vaker testen, vrees dat ‘melktap’ van erf verdwijnt

• Menno Adelaar

  redacteur Binnenland

Boeren die rauwe melk verkopen moeten die melk vanaf januari 2025 vaker laten testen op ziekteverwekkers. Dat schrijven nieuwe regels van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) voor. Boeren vrezen dat rauwe melk te duur wordt door de extra controles die zij moeten uitvoeren.

Boeren verkopen rauwe melk direct vanaf het erf, vanuit een melktap of in een boerderijwinkel. Dat gebeurt naar schatting op zo’n 200 boerderijen in het land. Er zit dan geen partij tussen boer en koper, zoals een supermarkt. Klanten nemen hun eigen fles mee, omdat de rauwe melk niet verpakt verkocht mag worden.

Op dit moment zijn er geen regels over de frequentie waarmee rauwe melk getest moet worden. Vanaf volgend jaar moeten boeren iedere maand testen, gedurende een halfjaar. Als de resultaten goed zijn, moet het daarna elke twee maanden. Kosten per test: 150 tot 175 euro.

Meerdere boerenbelangenorganisaties vrezen dat de melktap door die toenemende kosten van het boerenerf verdwijnt. “Omdat de marge op een liter melk van de melktap al laag is en nu nog kleiner wordt”, zegt een woordvoerder van landbouwactiegroep Agractie.

De organisatie vindt het belangrijk dat de verkoop van ongepasteuriseerde melk bij de boer blijft bestaan. “De melktap en verkoop van rauwe melk verbindt boerenbedrijven met met mensen die anders niet op de boerderij komen.”

Het ministerie van VWS zegt dat er nu te weinig regelgeving is rondom het verkopen van rauwe melk, en dat die er wel moet komen omdat de gezondheidsrisico’s te groot zijn. “Net als bij rauw vlees.”

De nieuwe wet gaat in na meerdere risicoanalyses van het ministerie. Daaruit blijkt dat veel mensen rauwe melk niet eerst verhitten zoals voorgeschreven. Volgens het ministerie komen daar gezondheidsrisico’s bij kijken, omdat eventuele ziekteverwekkers in de melk dan niet worden gedood.

Online gaat het vaak over gezondheidsvoordelen die het nuttigen van rauwe melk zou hebben, zo bleek bijvoorbeeld uit een aflevering van onderzoeksprogramma Pointer Checkt. Er wordt beweerd dat het drinken van rauwe melk gezonder zou zijn dan het drinken van melk uit de supermarkt, en dat goede voedingstoffen bij verhitting verdwijnen uit rauwe melk.

Maar dat is nog niet overtuigend bewezen, zegt het Voedingscentrum. Daarom wordt vooralsnog afgeraden om rauwe melk te drinken.

Het ministerie zegt in antwoorden op Kamervragen van BBB dat naar schatting 52.000 mensen per jaar ziek worden door zuivel, “waarbij rauwe melk als belangrijkste bron wordt gezien”. Het ministerie verwijst daarbij naar een rapport van het RIVM uit 2022.

Het RIVM nuanceert deze stelling. “We weten niet precies hoeveel voedselinfecties door rauwe melk komen, omdat we niet weten hoeveel rauwe melk er gedronken wordt”, zegt onderzoeker Eelco Franz. “Maar dat het om een significant aandeel gaat, daar durf ik mijn hand wel voor in het vuur te steken.”

Volgens Franz worden er jaarlijks maximaal 2000 drinkers van rauwe melk ziek van de drie ziekteverwekkers waar de testen zich op gaan concentreren. Die ziekteverwekkers kunnen bijvoorbeeld ook in yoghurt en kaas zitten. Toch ziet het RIVM genoeg voordelen van frequenter testen van rauwe melk.

Boerenorganisaties als Agractie en LTO hopen vooral dat de tests op rauwe melk minder vaak hoeven worden uitgevoerd dan nu het plan is. Zo stelt LTO dat de frequentie van de tests niet pas na een halfjaar maar al eerder kan worden gehalveerd als de resultaten goed zijn. “Een veehouder laat dan immers zien te kunnen voldoen aan de gestelde kwaliteitseisen”, schrijft LTO op de eigen website.

Ook willen de organisaties dat de overheid boeren financieel tegemoet komt in de kosten voor het testen, zodat de verkoop van rauwe melk winstgevend blijft.