NOS Nieuws••Aangepast
De Canadese premier Trudeau (53) heeft zijn vertrek aangekondigd als premier en partijleider. In een verklaring zegt hij dat zijn land een nieuw parlement nodig heeft, omdat het huidige “totaal is vastgelopen” door obstructie van de oppositie tegen de minderheidsregering. “Ik ben bij verkiezingen niet de beste optie voor mijn partij”, zei hij.
Trudeau is al meer dan negen jaar premier. Hij stapt niet onmiddellijk op. Hij wil zijn Liberale Partij de kans geven een opvolger te vinden, voordat er verkiezingen worden gehouden. Het kan nog maanden duren voordat het zover is. De verkiezingen moeten uiterlijk eind oktober worden gehouden.
Druppel
Trudeau stond onder grote druk om af te treden, zowel door het weinige vertrouwen dat de bevolking in hem heeft als door het gebrek aan steun in het parlement. Behalve de oppositie willen ook leden van zijn eigen Liberale Partij van hem af.
Dat heeft alles te maken met de inflatie en het gebrek aan woonruimte in Canada. Het lukte Trudeaus minderheidskabinet niet om deze problemen aan te pakken. De druppel lijkt het opstappen in december van zijn minister van Financiën Chrystia Freeland te zijn geweest.
Freeland was het pertinent oneens met de manier waarop Trudeau wil reageren op de plannen van de aankomende Amerikaanse president Trump. Trump dreigt 25 procent belasting te gaan heffen op de import van goederen uit Canada, wat desastreus zou zijn voor de Canadese economie. Om de schade te beperken wil Trudeau de overheidsuitgaven fors opvoeren. Freeland vindt juist dat er bezuinigd moet worden.
Trudeau zei ook dat hij de zittingen van het parlement opschort tot maart. De parlementsleden zouden eigenlijk eind deze maand van reces terugkeren. De Conservatieve Partij had al aangekondigd dat het een motie van wantrouwen tegen Trudeau zou indienen. Die zou vrijwel zeker zijn aangenomen. Nu het parlement pas in maart weer bijeenkomt kan die motie volgens persbureau Reuters pas in mei worden ingediend.
2015: ‘We zijn terug’
Trudeaus vertrek vormt een schril contrast met de overdonderende manier waarop hij bijna tien jaar geleden aan de macht kwam: als 43-jarige, uitgesproken progressieve partijleider won zijn Liberale Partij in 2015 onverwacht een absolute meerderheid in het Canadese Lagerhuis, na jaren in de schaduw van de Conservatieve Partij. “Velen van jullie waren bang dat Canada zijn mededogen en constructieve stem had verloren in de wereld”, zo zei Trudeau in een toespraak. “Ik heb een eenvoudige boodschap voor u namens 35 miljoen Canadezen: we zijn terug.”
Hij beloofde de strijd aan te binden met klimaatverandering, migratie te verwelkomen en de belastingen voor de rijken te verhogen. Ook zou zijn land zich minder militair laten gelden in de wereld: een van de eerste beslissingen van Trudeau was het terughalen van straaljagers uit Syrië en Irak. Het eerste kabinet van Trudeau was diverser dan ooit en bestond voor de helft uit vrouwen.
Al snel bleek de politieke praktijk weerbarstig: zijn klimaatbeloftes ten spijt, bleef Trudeau zich inzetten voor de bouw van de oliepijpleiding Keystone XL, tussen Canada en de VS. Die leiding werd uiteindelijk geblokkeerd door de Amerikaanse president Biden, maar de imagoschade voor Trudeau was toen al opgelopen.
Ook waren er persoonlijke schandalen: twee vrouwelijke ministers uit zijn eerste kabinet stapten op, nadat de premier zich persoonlijk had bemoeid met een strafonderzoek naar corruptie bij een bouwbedrijf. Ook doken er in 2019 oude foto’s op van Trudeau in blackface. “Je gezicht donker maken is altijd onacceptabel vanwege de racistische geschiedenis”, zo zei hij later in een spijtbetuiging.
Covid-protest
Een deel van zijn jonge en progressieve achterban verloor het vertrouwen in de politicus, die bij de verkiezingen van 2019 de absolute meerderheid kwijtraakte in het Lagerhuis. Als premier van een minderheidsregering moest Trudeau al snel het hoofd bieden aan de covid-pandemie, waarbij zijn regering impopulaire maatregelen nam op het gebied van de bewegingsvrijheid: honderden demonstrerende vrachtwagenchauffeurs legden begin 2022 onder de naam Freedom Convoy wekenlang het openbare leven plat in Canadese steden.
In de nasleep van de pandemie kreeg Trudeau steeds vaker het verwijt dat hij er niet in slaagde de armoede, de huizenprijzen en de kosten voor levensonderhoud te beteugelen. De sociaaldemocratische partij NDP, die Trudeau de afgelopen jaren als gedoogpartner steunde, trok zijn handen afgelopen maand van hem af.
De Liberale Partij verloor afgelopen herfst tussentijdse verkiezingen in tot dan toe veilig geachte districten. Steeds meer van zijn kabinetsleden besloten de afgelopen maanden op te stappen, of riepen Trudeau op de eer aan zichzelf te houden. Vandaag gaf hij daar gehoor aan.
