Cruciaal voor deal Israël-Hamas: de gijzelaars en gevangenen, wie zijn zij?

Een belangrijk onderdeel van het akkoord tussen Israël en Hamas over een staakt-het-vuren in Gaza is de vrijlating van gijzelaars en gevangenen door beide zijden. Om wie gaat het en hoeveel mensen zijn nog in leven? In dit verhaal geven we een overzicht en aan een aantal van hen een gezicht.

Bij de terreuraanslag op 7 oktober 2023 ontvoerde Hamas in totaal 251 mensen naar Gaza. Een deel is levend teruggekeerd, bijvoorbeeld bij eerdere deals over vrijlatingen, en de lichamen van tientallen dode gijzelaars zijn uit Gaza gehaald. Israël gaat ervan uit dat nu nog 60 gijzelaars in Gaza in leven zijn, van 34 gijzelaars in Gaza wordt aangenomen dat ze niet meer leven.

Kfir Bibas van 1 en zijn broer Ariel van 5 zijn volgens Israël de enige minderjarigen die nog worden gegijzeld in Gaza, net als hun vader en moeder. Op 7 oktober 2023 werd de familie meegenomen uit kibboets Nir Oz. In Gaza werd vader Yarden van de rest gescheiden. Hamas zegt dat Kfir, Ariel en moeder Shiri zijn gedood, maar Israël betwijfelt dat. Yarden zou ook nog in leven zijn.

Keith Siegel (65) is een van de twee Amerikanen die nog in Gaza worden vastgehouden en nu op de lijst staan om te worden vrijgelaten. Siegel woonde met zijn vrouw Aviva in Kfar Aza. Zij werden door Hamasleden meegenomen naar Gaza, samen met 17 buren. Aviva werd in november 2023 vrijgelaten. Zij woont nu bij hun dochter Elan (33) en hun drie kleinkinderen.

Israël schaart ook de meegenomen lichamen van gedode mensen onder de gegijzelden tijdens de terreuraanslag. Zo valt ook de gedode Israëlische sergeant Mohamad El Atrash (39) daaronder. Lang was onduidelijk of El Atrash nog in leven was, maar in juni 2024 bevestigde het Israëlische leger zijn dood.

Na 7 oktober voerde Israël het aantal arrestaties van Palestijnen in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever flink op. Het aantal Palestijnen in Israëlische gevangenissen verdubbelde sinds de oorlog naar 10.400, becijferde de Palestijnse mensenrechtenorganisatie Addameer. Daardoor zitten de gevangenissen overvol.

Een derde van die gevangenen zit vast zonder proces, zogenoemde ‘administratieve detentie’. De Israëlische wet staat toe dat mensen tot zes maanden zonder specifieke aanklacht worden vastgezet, als volgens Israëlische autoriteiten aannemelijk is dat ze een gevaar zijn voor de staatsveiligheid. Zo’n detentie kan steeds worden verlengd.

In de praktijk zijn het voornamelijk Palestijnse politiek activisten die in administratieve detentie worden geplaatst. Dat begrip blijkt rekbaar: Addameer zegt dat sinds oktober 2023 ook Palestijnen zijn opgepakt voor posts op sociale media, waarin ze bijvoorbeeld om familieleden rouwen.

Hussam Abu Safiya was kinderarts en directeur van het Kamal Adwan-ziekenhuis, het laatste nog operationele ziekenhuis in het noorden van Gaza. Hij weigerde maandenlang zijn ziekenhuis te verlaten, waardoor hij een prominente stem werd van de gezondheidszorg in Gaza. Zijn zoon werd bij een drone-aanval op het ziekenhuis gedood. In december 2024 werd hij bij een inval samen met collega’s en patiënten opgepakt.

Marwan Barghouti is een van de prominentste politiek gevangenen in Israël. Hij leidde de militaire tak van de Palestijnse politieke partij Fatah tijdens grote Palestijnse opstanden, de zogenoemde intifada’s. Israël houdt hem verantwoordelijk voor de dood van zeker vijf mensen. Sinds 2004 zit hij een levenslange gevangenisstraf uit, maar er wordt al jaren gespeculeerd dat hij kan worden vrijgelaten bij een vredesproces. Bij veel Palestijnen is hij erg populair, en Hamas heeft herhaaldelijk opgeroepen tot zijn vrijlating.

Op 4 april 2024 werd Aisha Muhaisin gearresteerd in haar huis op de Westelijke Jordaanoever. Een aantal maanden eerder werd haar broer gedood door Israëlische soldaten. Haar rouwbericht op Facebook werd door de Israëlische militair aanklager aangemerkt als opruiing. Een strafmaat is er nog niet. Muhaisin is moeder van vijf, en ze was vijf maanden zwanger toen ze werd opgepakt. Tegen mensenrechtenorganisatie Addameer zei ze dat de gevangenis haar niet genoeg eten en medische zorg geeft. Hoe het met haar kind gaat is onbekend.