Dag na mesaanval Aschaffenburg wijst iedereen naar elkaar, asieldebat laait op

• 

  Chiem Balduk

  correspondent Duitsland

Hoewel het onderzoek naar de mesaanval in Aschaffenburg nog in volle gang is, vallen landelijke en lokale politici elkaar aan over wie schuld heeft aan de moordpartij. Gisteren werden een 2-jarig kind en een 41-jarige man in een park gedood, twee anderen raakten zwaargewond. De verdachte, een Afghaan, had eigenlijk Duitsland al moeten verlaten.

Enamullah O. was vanwege minstens drie geweldsincidenten al bekend bij de autoriteiten en verbleef sinds 2022 in Duitsland. Omdat hij via Bulgarije de Europese Unie is binnengekomen, moest hij volgens de EU-asielregels naar dat land worden teruggestuurd.

Daar begint de politieke onenigheid. De deelstaat Beieren, waartoe Aschaffenburg hoort, is verantwoordelijk voor de uitzetting. Maar het Beierse ministerie van Binnenlandse Zaken legt de schuld bij de Duitse federale migratiedienst BAMF. Daar zouden ze de aanbeveling om O. uit te zetten te laat hebben gemeld, waardoor de wettelijke termijn was verlopen en de Afghaan niet is uitgezet.

De schuld ligt daarmee dus bij de federale overheid, aldus de Beierse minister Herrmann. Belangrijk detail: op federaal niveau zit zijn partij, de christendemocratische CDU/CSU, in de oppositie. Te midden van verkiezingstijd is deze schuldvraag vanzelfsprekend politiek zeer beladen.

Vanuit Berlijn wordt er verbolgen gereageerd op de Beierse verwijten. De federale minister Faeser van Binnenlandse Zaken (SPD) noemt de reactie vreemd. “Er is in Beieren iets misgegaan”, werpt ze terug. Zij vindt dat de deelstaat moet uitleggen waarom de man überhaupt nog op vrije voeten was.

Ook bondskanselier Scholz valt de Beierse autoriteiten aan. “Er zijn handhavingsgebreken, in dit geval vooral in Beieren, die een groot probleem vormen.” Hij zal de poging om daarvan ‘af te leiden’ niet accepteren, zei hij stellig. Ook vicekanselier Habeck (Groenen) eist van Beieren een verklaring hoe de mesaanval heeft kunnen gebeuren.

Voor de Duitse regering is het van belang om daadkracht uit te stralen. Scholz zegt daarom herhaaldelijk dat er consequenties zullen volgen uit ‘Aschaffenburg’. Tegelijk benadrukt hij ook dat de huidige regering al veel heeft gedaan op het gebied van asielbeleid, zoals het opvoeren van uitzettingen van illegale migranten. Een dubbele boodschap dus, waarvan het maar de vraag is of die kiezers voldoende geruststelt.

De rechtse oppositiepartijen overtreffen de huidige regering hoe dan ook met nog verdergaande voorstellen. CDU/CSU-leider Merz wil “met alle mogelijke middelen de Duitse staatsgrenzen permanent controleren om alle illegale migranten, zonder uitzondering, af te wijzen”. Op de eerste dag van zijn kanselierschap zal hij dat per decreet afdwingen, kondigde hij op Trumpiaanse wijze aan. De politie heeft daar echter de capaciteit niet voor.

Ook wil de CDU/CSU, die aan kop gaat in de peilingen, de uitzettingen niet meer aan de deelstaten overlaten. De federale regering zou “zo snel mogelijk” leegstaande kazernes en andere gebouwen op afgesloten terreinen moeten omvormen tot ‘deportatiedetentiecentra’. “Na Mannheim, Solingen en Aschaffenburg is de maat vol”, aldus Merz, verwijzend naar recente aanslagen gepleegd door vluchtelingen.

Daarmee leunt Merz meer en meer tegen de radicaal-rechtse AfD aan. Die partij maakt op zijn beurt Merz weer medeverantwoordelijk voor de moorden. Volgens AfD-leider Weidel had Duitsland strengere asielregels kunnen hebben, als andere partijen met de AfD zouden samenwerken. Rond de partij geldt een ‘brandmuur’, een politiek cordon sanitair. “Er mogen geen Brandmauertoten meer vallen”, stelt Weidel daarom.

Daarmee is het migratiedebat weer dominant op de voorgrond gekomen in de Duitse verkiezingscampagne, met een nog hardere toon dan voorheen. Van oudsher is de AfD politiek ‘eigenaar’ van dit thema; de partij trekt er kiezers mee. Juist daarom zien andere partijen de noodzaak om fel te reageren.

Burgemeester Herzing van Aschaffenburg zegt zich zorgen te maken over de snelle veroordelingen van de afgelopen 24 uur. Hij roept op tot terughoudendheid. “Ondanks woede, verdriet en wraakgevoelens moet men niet een spiraal van haat op gang brengen.”