Dakloos door zwarte lijsten van woningcorporaties, ‘dit is onmenselijk’

• 

  Bas de Vries

  Research-redacteur

Het aantal daklozen is voor het tweede jaar op rij gestegen, met 8 procent naar zo’n 33.000 mensen. Dat blijkt uit vandaag gepubliceerde cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Het werkelijke aantal daklozen ligt beduidend hoger, want het CBS telt in schattingen alleen mensen tussen 18 en 65 jaar mee.

Met twee mensen uit de grotere groep daklozen had de NOS de afgelopen weken uitgebreid contact. De twee kwamen ruim vier jaar geleden op straat te staan, nadat zij door hun woningcorporatie Trudo uit Eindhoven op een zwarte lijst waren gezet. Vanaf dat moment mochten zij vijf jaar lang geen woning meer huren in Eindhoven en omgeving, want de andere corporaties in de regio namen deze maatregel vanwege onderlinge afspraken over.

Sindsdien zwerven zij door Nederland en soms ook door België. Van vakantiepark naar schuur naar hotel, maar soms ook naar een bushok. Meer dan 110 verschillende adressen hebben zij inmiddels gezien. Momenteel hebben zij even helemaal geen plek. Het zijn een ouder van inmiddels in de zeventig en diens meerderjarige kind. Zij willen zoveel mogelijk anoniem blijven. Formeel zijn zij tot eind dit jaar alleen ongewenst als huurders in Eindhoven en omgeving, maar in de praktijk lukt het elders in het land ook niet om een woning te vinden.

Grootste probleem is dat corporaties overal in het land een zogenoemde positieve verhuurdersverklaring willen zien. Dat is een document waarop de laatste verhuurder laat weten dat iemand de afgelopen periode geen problemen heeft veroorzaakt. Die krijgen deze twee niet van hun laatste corporatie. En voor een woning in de vrije sector komen zij niet in aanmerking vanwege hun inkomen.

“Ernstige overlast” voerde woningcorporatie Trudo aan als reden om deze zware stap te zetten. De twee ontkennen het in alle toonaarden. Volgens hen waren zij in hun laatste onderkomen het slachtoffer van getreiter en andere vormen van wangedrag van omwonenden.

Als zij werkelijk voor onhoudbare situaties zouden zorgen, hoe kan het dan zijn dat zij in het huis daarvoor wel jarenlang hebben gewoond zonder dat er ernstige klachten kwamen? Het tweetal laat een verhuurdersverklaring zien van een vorige corporatie die dat onderschrijft. En ze trekken een vergelijking met de toeslagenaffaire: “Daar hadden instanties het stempel ‘fraudeur’ op mensen weten te plakken. En daarmee was je vogelvrij. Bij ons is dat gelukt met het stempel ‘overlastgever’.”

Zwarte lijsten van sociale verhuurders zijn toegestaan, om huurders te beschermen tegen uiterst agressieve buren en verhuurders tegen notoire wanbetalers of mensen die van hun huis een hennepplantage of bordeel maken. Maar onderzoeker Nienke Boesveldt, die al sinds 2018 een groep van zo’n 600 daklozen volgt, ziet dat op dit soort lijsten steeds meer mensen terechtkomen die zij schaart in de categorie ‘lichtere gevallen’. “Mensen die niet de hele boel kort en klein slaan en waar een woningcorporatie in mijn ogen best mee om zou moeten kunnen gaan.”

Hoeveel mensen er in Nederland op dit soort zwarte lijsten staan is niet bekend. Aedes, de koepel van woningcorporaties, houdt het niet bij. Maar alleen al bij het betrekkelijk kleine Trudo met z’n 5600 woningen gaat het om 66 mensen. In Limburg waren het er afgelopen zomer al 440. Dat maakt het zeer waarschijnlijk dat we het landelijk over duizenden mensen hebben.

Niet alle mensen op een zwarte lijst raken dakloos; sommigen vinden wél alternatieve woonruimte. Maar vele anderen lukt dat niet. Het zijn er al acht in de groep daklozen die Boesveldt volgt. “Sowieso kun je je afvragen: wat is de gedachte er achter?”, zegt de onderzoeker. “Wat bereik je hiermee? Is daar wel voldoende over nagedacht? Gaat het beter met mensen als ze op straat komen, wordt de samenleving er ook maar iets beter van? Mijn antwoord zou zijn: nee, natuurlijk niet.”

Voor ouder en kind uit de regio Eindhoven zit de sanctie er eind dit jaar op. Maar gaat het dan wel lukken om weer een sociale huurwoning te krijgen? Ook dan zullen corporaties een positieve verhuurdersverklaring vragen voordat zij hen als nieuwe huurder accepteren. En die geeft Trudo dus niet af. Zo dreigt hun tijdelijke plek op een zwarte lijst definitief te worden.

“Tot eind dit jaar duurt sowieso al veel te lang. Dit is onmenselijk, wij zijn op, permanent burned-out.”