De enige ansjovisvisser van Nederland gaat nog een jaartje door

Een eeuwenoude traditie is voorlopig gered. Samen met een speciale stichting heeft de laatste ansjovisvissser van Nederland een plan opgesteld om in elk geval nog een jaar door te gaan.

Het plan van de stichting is om met vijftig vrijwilligers één weer als ‘openluchtmuseum’ in stand te houden, meldt Omroep Brabant. Een weer is een soort grote fuik die in het water van de Oosterschelde staat en gebruikt wordt om de visjes te vangen. De vissers gebruiken daarbij de stromingen van de getijden om de ansjovis te lokken.

De oudste vermelding van de zogenoemde weervisserij dateert uit 1673. De ansjovis was toen de belangrijkste vissoort die werd gevangen in het meest oostelijke stukje van de Oosterschelde. Tot aan de Tweede Wereldoorlog waren er in Bergen op Zoom en omgeving 25 weervissers actief. Er werd tot 800 kilo per dag gevangen; zelfs zoveel dat het niet allemaal kon worden ingemaakt maar door boeren als ‘mest’ over het land werd verspreid.

Sinds 2018 is de weervisserij officieel immaterieel erfgoed. Maar de enige overgebleven ansjovisvanger in Nederland, de familie Van Dort uit Bergen op Zoom, heeft al vijf jaar niets meer gevangen. “De Noordzee zit vol met ansjovis, maar ze komen niet meer hiernaartoe”, aldus de stichting Behoud Weervisserij anderhalf jaar geleden . “Wellicht zijn het de stroomkabels die van het nieuwe windmolenpark voor de kust van Zeeland naar Borsele lopen, daar moeten de vissen overheen zwemmen.”

Wageningen Universiteit denkt dat de Oosterschelde zijn functie als paaigebied voor de ansjovis heeft verloren. “De watertemperatuur is te hoog. Daarnaast is het zoutgehalte in de Oosterschelde bijna net zo hoog als in zee. Dat is niet goed voor de jonge visjes, die hebben brak water nodig”, aldus een onderzoeker op de lokale website zuidwestupdate.nl.

Wat de oorzaak ook is, de familie Van Dort gaf al aan het niet lang meer vol te houden. Zonder financiële steun lukt het gewoon niet meer. “Het is triest en zorgelijk”, zei Rian van Dort eerder bij Omroep Zeeland. “Het is ons levenswerk en het zou toch eeuwig zonde zijn wanneer dat stopt.”

Maar nu is er een oplossing. De Van Dorts hebben samen met de stichting Behoud Weervisserij een plan opgesteld waarmee ze “ook zonder inkomsten uit de ansjovisvangst het ambacht kunnen uitoefenen”. De enig overgebleven weer blijft in gebruik, zo is de bedoeling. De vrijwilligers doen een jaar lang het onderhoud. Ze gaan ook toeristen (tegen betaling) rondvaren.

Over een jaar moet er een structurele oplossing zijn. “Voor het behoud van het immateriële erfgoed in de daaropvolgende periode rekent de stichting op steun van overheidsinstanties en andere partijen”, zegt Kees Copppens van de stichting. De provincies Brabant en Zeeland en de gemeenten Bergen op Zoom en Tholen hebben volgens hem positief gereageerd.

“Daarom hebben wij er alle vertrouwen in dat we gaan bereiken waarvoor we 27 jaar geleden zijn opgericht: het behouden van de weervisserij”, aldus Coppens. Maar of er ooit nog een ansjovis de weer bij Bergen op Zoom in zwemt, kan hij ook niet zeggen.