NOS Nieuws•
-
Laura van Megen
Correspondent China
-
Laura van Megen
Correspondent China
De communistische Volksrepubliek China is vandaag 75 jaar, maar groots wordt het jubileum niet gevierd en een militaire parade blijft uit. Dat komt onder meer doordat in China het getal 75 niet gezien wordt als een kroongetal. Maar dat is niet de enige reden. In het land voeren momenteel economische problemen de boventoon, de malaise is overal voelbaar.
Aan de vooravond van de 75e verjaardag waarschuwde partijleider Xi Jinping het volk om “voorbereid te zijn op regenachtige dagen” en op “grootse beproevingen”. Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, moet het gehele land leunen op “de partij en het leger”, vervolgde hij. Xi klonk veel minder positief dan een jaar geleden bij de viering van de 74e verjaardag.
Bijna het langst aan de macht
De Volksrepubliek China werd in 1949 uitgeroepen door Mao Zedong en sindsdien is China een eenpartijstaat. Op de Noord-Koreanen na, zijn de communisten er wereldwijd het langst aan de macht.
Het land en de Partij hebben grote veranderingen doorgemaakt. Onder Mao kwamen tientallen miljoenen Chinezen om het leven, onder meer door de collectivisatie van de landbouw en de Culturele Revolutie. Na de dood van Mao in 1976 heeft de Partij zich daarna opnieuw ‘uitgevonden’. Vergaande economische hervormingen werden doorgevoerd, maar politiek werden de touwtjes stevig in handen gehouden.
Sinds eind jaren 70 zijn de levensverwachting en levensstandaard enorm toegenomen, en China is een machtige speler op het wereldtoneel geworden. Het land is technologisch hoogstaand en grote delen van de bevolking zijn nu rijk en welvarend.
Kwakkelende economie
Die grote economische groei is waar de Partij vandaag de dag zijn steun onder het volk op baseert. Maar met de kwakkelende economie, staat de communistische machthebber voor een legitimiteitsprobleem.
De verwachte economische groei, na de coronapandemie en de levensontwrichtende lockdowns, bleef uit. De huizenmarkt blijft een zorgenkindje, en het land heeft te kampen met deflatie, achterblijvende binnenlandse consumptie en een laag consumentenvertrouwen.
Vorige week kondigde de Centrale Bank van China een uitgebreid pakket stimuleringsmaatregelen aan, waar de markten positief op reageerden. Maar op korte termijn zal de gemiddelde Chinees daar weinig van merken. Zeker niet de onderlaag van de samenleving, waar de economische klappen het hardst worden gevoeld.
Veel infrastructuur- en bouwprojecten zijn stil komen te liggen de afgelopen paar jaar. Daardoor zijn veel mensen werkloos geraakt. “Ik ben pas sinds drie jaar dagloner. Daarvoor had ik een vaste baan, maar ze hebben me ontslagen”, zegt meneer Li op de Houba-daglonersmarkt in de stad Guiyang. “Eerst kon je als dagloner makkelijk een baantje vinden, nu niet meer.”
Maar niet alleen de onderlaag van de samenleving heeft het moeilijk. Ook hoopopgeleide mensen komen slecht aan het werk. Xu Hui volgt een bachelor in Duurzame Energie in Guiyang. Hoewel de Chinese overheid miljarden investeert in duurzame energie heeft ze weinig vertrouwen in haar zoektocht naar een baan. “De concurrentie is groot, werkgevers zijn er maar weinig, en werkzoekenden zijn met veel”, zegt ze.
De werkloosheidscijfers onder de jeugd blijven hoog. Vorig jaar stopten de autoriteiten zelfs met het publiceren van deze cijfers, om verdere sociale onrust te voorkomen. Nu staat het percentage op 19 procent, volgens de cijfers van het Chinese Nationaal Bureau van Statistiek.
Deze economische problemen leiden tot het breed gedeelde gevoel dat de huidige generatie minder kansen heeft dan de vorige generatie. Chinezen ervaren hun economie als steeds oneerlijker. Amerikaans onderzoek wijst uit dat Chinezen in de eerste jaren van deze eeuw van mening waren dat wie arm was, dat aan zichzelf had te danken. Steeds meer mensen denken daar inmiddels anders over: ze wijzen onder meer op de kansenongelijkheid in de Chinese samenleving.
De groeiende onvrede stelt het regime voor een serieuze uitdaging. Maar om kritiek te onderdrukken, beschikt de Chinese Communistische Partij over beproefde middelen als censuur en overheidspropaganda. En met surveillancetechnieken worden kritische Chinezen scherp in de gaten gehouden.
