NOS Nieuws•
Een nieuwe documentaire stelt dat een beroemde Vietnamfoto niet is gemaakt door de fotograaf die er al een halve eeuw de erkenning voor krijgt. The Stringer, die dit weekend in première ging op het Sundance-filmfestival, zegt dat niet AP-fotograaf Nick Ut de maker is, maar een plaatselijke freelancer, Nguyen Thanh Nghe.
Het gaat om de foto uit 1972 met als titel The Terror of War, van een 9-jarig meisje dat naakt en zwaargewond wegvlucht van een Amerikaans bombardement met napalm op de plaats Trang Bang. Het werd een van de meest iconische afbeeldingen van de Vietnamoorlog en een aanklacht tegen de gevolgen van oorlog voor onschuldige slachtoffers in het algemeen.
Tot nu toe was het verhaal dat de 21-jarige Nick Ut de foto maakte toen hij samen met andere journalisten het bombardement versloeg. Onmiddellijk nadat hij had afgedrukt, racete hij het gewonde meisje, Kim Phuc, naar het ziekenhuis in Saigon, waar ze na een lange revalidatie herstelde.
20 dollar
The Stringer trekt dat verhaal in twijfel. Fotojournalist Ilvy Njiokiktjien, die de film al kon zien, zegt dat uit toen gemaakte filmbeelden blijkt dat Ut te ver weg stond om de foto te maken. “Hij stond niet dichtbij genoeg. In de documentaire zie je heel duidelijk dat hij een stuk verder weg stond en hem dus niet gemaakt kan hebben.”
In de documentaire zegt Nguyen Thanh Nghe dat hij de foto maakte. Maar omdat hij slechts een stringer was, een lokale regelaar die journalisten in het buitenland bijstaat, kon de foto niet aan hem worden toegeschreven, zegt hij nu. AP gunde die eer aan een eigen werknemer.
Het verhaal van Nguyen wordt ondersteund door een oud-AP-medewerker. Carl Robinson (81) was destijds fotoredacteur in Saigon en zegt dat hij van zijn baas de opdracht kreeg Ut als de maker aan te duiden. In een toelichting zei Robinson niet te willen overlijden voordat hij Nguyen excuses kon maken.
Nguyen zegt 20 dollar te hebben gekregen voor zijn werk. Ut won meerdere prestigieuze fotoprijzen, zoals de Pulitzer en de World Press Photo.
Nieuw onderzoek
AP blijft volledig achter Ut staan. Het persbureau heeft het afgelopen halfjaar opnieuw onderzoek gedaan naar de foto en zegt niet aan het bekende verhaal te twijfelen.
“De aanval op Trang Bang werd verslagen door veel journalisten van concurrerende organisaties en in de afgelopen halve eeuw heeft niemand ooit getwijfeld dat Ut de foto maakte”, laat AP weten in een verklaring. “Zolang er geen overtuigend bewijs is van het tegendeel, gelooft AP niet dat iemand anders dan Ut de foto heeft genomen.”
AP betreurt het dat The Stringer de suggestie wekt dat al het bewijs is voorgelegd aan het persbureau; volgens een woordvoerder kon AP pas afgelopen weekend de film zien omdat het persbureau niet vooraf een geheimhoudingsovereenkomst wilde tekenen. “We zijn bereid al het bewijs en nieuwe informatie over deze foto te beoordelen”, benadrukt de organisatie.
Nog geen actie World Press
Ook het in Nederland gevestigde World Press Photo zegt de discussie op de voet te volgen. De documentaire “geeft aanleiding tot diepe reflectie”, maar of Ut de prijs kan verliezen wil World Press Photo nog niet zeggen. “We willen nu eerst de feiten over de situatie zo goed als mogelijk begrijpen voordat we actie ondernemen.”
In een toelichting zegt directeur Joumana El Zein Khoury dat nauwkeurigheid en betrouwbaarheid kernwaardes zijn, maar dat het ook moeilijk is om 53 jaar later de waarheid over een oorlogssituatie precies te achterhalen. “Het is het beste als wij niet optreden als rechter of arbiter, maar ruimte bieden om een moeilijk gesprek te voeren.”
“We moeten misschien accepteren dat we er nooit helemaal achter zullen komen of het Nick Ut was of Nguyen Thanh Nghe, of dat het simpelweg om een fout ging”, redeneert El Zein Khoury. “Misschien moeten we erkennen hoe complex de situatie was en niet verstard vasthouden aan één versie van de geschiedenis.”
Fractie van een seconde
Na het zien van documentaire is Njiokiktjien ervan overtuigd dat er destijds “in een fractie van een seconde” een leugen is ontstaan die nog altijd wordt volgehouden. “Ut reist nog altijd de hele wereld rond en krijgt dik betaald voor lezingen, maar hij is ook wel een beetje slachtoffer, want ook zijn leven veranderde en hij kon niet meer terug.”
Nick Ut ziet dat toch echt anders, laat zijn advocaat weten aan AP. “We zullen dit op zijn tijd bij de rechter aanvechten om Nick Uts reputatie te bevestigen.”
