Door Nederland beoogde Estse gevangenis kampt ook met personeelstekort

• Sharyfah Bhageloe

  Redacteur Binnenland

De gevangenis in Estland waar in de toekomst mogelijk Nederlandse gevangenen hun straf uit gaan zitten, wordt op sommige punten slecht beoordeeld in een inspectierapport van de Raad van Europa. Klachten als verbale mishandeling, te weinig eten en slechte ventilatie worden in de gisteren verschenen rapportage genoemd.

Staatssecretaris Coenradie van Justitie en Veiligheid is vanwege personeelstekorten in Nederlandse gevangenissen op zoek naar onorthodoxe oplossingen. Ze ging donderdag naar Estland om te onderzoeken of daar een paar honderd gevangenen naar overgeplaatst kunnen worden. De gevangenis staat in de Tartu, de tweede stad van het land, op zo’n 1500 kilometer van Nederland.

Voor het rapport bezocht het antifoltercomité van de Raad van Europa vorig jaar drie gevangenissen in Estland, waaronder die in Tartu. Enkele gevangenen maakten melding van verbale mishandeling door gevangenisbewakers met een “racistische ondertoon”.

Daarnaast klaagden gedetineerden in alle gevangenissen over slechte ventilatie, beperkte toegang tot activiteiten buiten de cel, te weinig voedsel en vertraging in het krijgen van geestelijke gezondheidszorg.

Opvallend is verder dat alle drie de gevangenissen in 2023 met een personeelstekort kampten. In Tartu stonden ten tijde van het bezoek 25 vacatures voor gevangenisbewaker open.

In het rapport staan ook positieve punten. Zo omschrijft het comité de medische faciliteiten en de levering van medicijnen bij alle gevangenissen als “heel goed”. Ook waren de cellen over het algemeen goed onderhouden, was er voldoende natuurlijk licht, stond er geschikt meubilair en waren de sanitaire voorzieningen schoon.

Het onderzoek naar het plaatsen van gevangenen in Estland zit “wel echt in de verkenningsfase”, benadrukt de woordvoerder van staatssecretaris Coenradie. “Dit is niet iets van de korte termijn maar lange adem. Er wordt heel breed gekeken in de verkenning”, zegt de woordvoerder.

Het zou de eerste keer zijn dat Nederland criminelen over de grens gevangenzet. Andersom gebeurde dit al wel: in het vorige decennium zaten Belgische (2010) en Noorse (2015) criminelen hun straf uit in ons land. Nederland had toen te kampen met leegstand in de gevangenissen, waardoor banen dreigden te verdwijnen.

Het plaatsen van Nederlandse gevangenen in Estland is volgens Miranda Boone, hoogleraar criminologie aan de Universiteit van Leiden, “wel een gekke situatie, want allerlei rechten komen wel onder druk te staan”. Als voorbeelden noemt ze het recht op familiebezoek en resocialisatie, oftewel terugkeer in de samenleving.

Resocialisatie wordt als een doel van detentie gezien, zegt Boone. “Daarvoor is nodig dat je bepaalde zaken kan regelen zoals werk, huisvesting en het onderhouden van contact met familie wat vanuit een ander land lastiger is.”

Gevangenismedewerkers naar Nederland halen zou volgens Boone efficiënter en goedkoper zijn. “Het plaatsen van gevangenen in Estland is een meer omslachtige en dure oplossing. Ik vraag me af of dat allemaal gerealiseerd kan worden.”