Een week na de val van het kabinet: zo kijken partijen vooruit

Een week na de val van het kabinet ruziën VVD en PVV nog even door, terwijl een aantal andere partijen verder probeert te kijken. Eind oktober zijn er immers Tweede Kamerverkiezingen en dat betekent dat de campagne zo langzaamaan begint.

PVV-leider Wilders, die gisteravond te verwerken kreeg dat de VVD hem uitsluit, gaat op de eerste normale Kamerdag na het tumult van vorige week vol in de aanval: “Mevrouw Yesilgöz is niet de baas, de mensen thuis zijn de baas”, zegt hij over zijn electorale kansen na de uitsluiting. “Iedere keer als ze zit te krijsen op tv krijg ik er een zetel bij.”

Yesilgöz op haar beurt noemt Wilders onbetrouwbaar, beticht hem van “slachtoffergedrag” en stelt dat er grote inhoudelijke verschillen zijn tussen VVD en PVV. Die grote verschillen zijn er ook met GroenLinks-PvdA, dat met PVV en VVD de top-3 vormt in de peilingen, benadrukt Yesilgöz keer op keer.

Ook vandaag zegt ze weer dat die partij “heel ver” van haar afstaat, maar tegelijk laat de VVD-leider een opening. “Als ik op inhoud zaken kan doen, dan kijk ik daarnaar”, waren de woorden die ze koos over samenwerken met andere partijen.

Dat kan je zien als een deur naar ‘links’ die op een kier staat, terwijl de deur naar de PVV net is dichtgeslagen. En zo ziet JA21-voorman Eerdmans het dan ook: “Er zullen kiezers niet blij zijn die graag rechts willen stemmen, maar zien dat hun stem naar links gaat”, zei hij in de hoop dat die mensen dan op zijn partij stemmen.

Dat het uitsluiten van de PVV Yesilgöz in de armen van GroenLinks-PvdA doet belanden, noemt Timmermans “een hele rare redenering”. “De Nederlanders zijn nog niet aan het woord geweest”, benadrukt hij. Er kan nog van alles veranderen tot de verkiezingen, waardoor er wellicht onvoorziene coalities mogelijk blijken. Timmermans: “In wielertermen: Parijs is nog ver!”

De leider van de GroenLinks-PvdA-fractie erkent de afstand tussen zijn partij en de VVD, maar wil zich vooral richten op zijn eigen verhaal. De komende vijf maanden voelt Timmermans naar eigen zeggen de opdracht om links zo groot te maken “dat ze niet om ons heen kunnen”.

Iets soortgelijks heeft CDA-leider Bontenbal ook in gedachten; hij gaat voor het “het meest christendemocratische kabinet ever“. Bontenbal noemde asiel en migratie “nog steeds en belangrijk probleem”, maar hij wil ook woningen, defensie en veiligheid op de campagnekaart zetten. “Laten we het daar ook een keer over hebben.”

D66-voorman Jetten noemde ‘nieuwe economie’, onderwijs en betaalbare woningen als belangrijke thema’s. “Ik kan met GroenLinks-PvdA heel goed zaken doen op klimaat en met de VVD ervoor zorgen dat er ook nog geld wordt verdiend”, sorteerde hij alvast voor op de formatie. Verder deed hij een oproep aan andere partijen om het “links-rechts-geouwehoer” los te laten. “Heel het politieke midden zou nu moeten zeggen: na dit mislukte experiment zetten we de schouders eronder.”

De schouders eronder is iets wat NSC ook wel zou willen, maar dat moet de kiezer de partij wel gunnen. Op dit moment staat de partij rond de één zetel in de peilingen, terwijl die er nu twintig heeft in de Kamer. “Dat geeft ons strijdlust”, zegt NSC-leider Van Vroonhoven, die niet weet of ze zelf wel door wil. “En we hebben een goed verhaal.”

Dat verhaal gaat over “een andere verhouding met de overheid” en gaat uit van “hetzelfde grondgevoel als de vorige keer”. Van Vroonhoven zegt vooral te gaan voortborduren op het vorige verkiezingsprogramma. Met die programma’s gaan alle partijen de komende tijd aan de slag en dan zal ook duidelijker worden waar ze deze verkiezingsstrijd accenten gaan leggen.