Eid al-Fitr steeds gewoner in Nederland? Moslims zeggen in onderzoek van wel

• Tobias van der Valk

  redacteur Nieuws & Co

• Fitria Jelyta

  redacteur Nieuws & Co

Dadels en slingers in grote winkelketens, steun voor een om te ruilen vrije dag en een ‘open houding’ van niet-moslims. De aandacht voor en acceptatie van Eid al-Fitr (Suikerfeest) lijkt de afgelopen jaren toegenomen.

Dat zeggen respondenten in een kwalitatief onderzoek van onderzoeksbureau Ipsos I&O in opdracht van de NTR. Het onderzoeksbureau interviewde begin maart uitgebreid twintig moslims met verschillende achtergronden. Ook werd een representatieve peiling onder 1052 Nederlanders gehouden.

Een van de meestgenoemde veranderingen, is de toegenomen aandacht voor het feest van grote winkelketens. Een trend die ook blijkt uit ander onderzoek, zoals de jaarlijkse suikerfeestmonitor van onderzoeksbureau Labyrinth.

Voor veel mensen is dit een belangrijke positieve verandering. Zo zegt een respondent: “Ik vind het fijn dat er meer in winkels ligt. Het is makkelijker om aan spullen te komen en je krijgt er ook meer zin in (in het feest).”

Iemand anders zegt: “Het is allemaal heel commercieel. Wel fijn dat ze het doen. Vijf jaar geleden was dat nog niet zo.” Een derde zegt zelfs “vrolijker te winkelen” door de toegenomen aandacht.

Ook wordt veel genoemd dat werkgevers en scholen beter weten wat het feest inhoudt en daar rekening mee houden. Zo is een veelgehoord probleem dat het voor veel moslims pas kort van tevoren duidelijk is wanneer de feestdag valt. Hier wordt rekening mee gehouden.

Ook blijkt uit een peiling onder Nederlanders steun voor een vrije dag. 55 procent van de Nederlanders zegt in de vragenlijst dat het mogelijk moet zijn voor mensen om een vrije dag als kerst te ruilen voor Eid al-Fitr. 24 procent is hierop tegen.

De steun om er voor iedereen een vrije dag van te maken is wel een stuk geringer. Maar 20 procent vindt dit een goed idee.

De kennis over het feest is minder dan over het kerstfeest. Toch zegt 88 procent van alle Nederlanders Suikerfeest of Eid al-Fitr te kennen. De helft daarvan zegt ook te weten wat er gevierd wordt.

Dat Eid al-Fitr en de ramadan meer geaccepteerd worden, herkent ook Maurits Berger, hoogleraar Islam en het Westen aan de Universiteit Leiden. “Het is een ontwikkeling die geleidelijk is toegenomen.”

Volgens Berger onderscheiden Nederlandse moslims zich daarbij van moslims in omliggende landen. “Ze organiseren hier bijvoorbeeld meer iftars op het werk. Dat doet het goed. Het heeft een uitstraling van gastvrijheid en gezelligheid.”

Ook deze mensen ervaren dat er meer bekendheid en acceptatie is:

De toegenomen acceptatie is een positief signaal, vindt Berger. Maar hij wijst ook op recent onderzoek waarin wordt gesteld dat discriminatie van moslims steeds normaler is geworden in alle lagen van de samenleving. “Dat is ook de realiteit. Discriminatie is vaak anoniem en gebeurt op straat, op je werk of bij loketten. Het gaat om sollicitatiebrieven die worden geweigerd vanwege een naam, of banken die sneller een transactie tegenhouden”, zegt Berger.

Ook religiewetenschapper Anne Dijk ziet dat Eid al-Fitr en de ramadan steeds normaler worden. “Dat je nu slingers bij de Action of Wibra kan krijgen, betekent dat iedereen het ziet. Dat wat zichtbaar is, normaliseert. Dat is positief.” Ze vreest wel voor commercialisering van het feest en de ramadan. “Deze periode gaat over bezinning. Die kant dreigt zo minder aandacht te krijgen.”

Overigens laten respondenten in het onderzoek van Ipsos I&O weten dat de spirituele kant voor hen ook heel belangrijk is. Bij de invulling van het feest ligt bij veel mensen de nadruk op samenzijn met anderen en het ochtendgebed.

Dijk ziet in de toegenomen aandacht voor de ramadan en Eid al-Fitr verder een tegenbeweging voor anti-islamsentimenten in de samenleving. “Je ziet dat organisaties die diversiteit erg belangrijk vinden, dat nu extra willen laten zien. Dat is tegelijkertijd ook weer brandstof voor mensen die anti-islam zijn. Het zijn wat dat betreft spannende tijden.”