Eilandstaten en armste landen lopen weg van onderhandelingen klimaatakkoord

• 

  Thomas Spekschoor

  verslaggever

• Rob Ramaker

  redacteur Klimaat

De eilandstaten en armste landen in de wereld zijn weggelopen bij de laatste plenaire bijeenkomst van de klimaattop. De rijke landen moeten meer geld op tafel leggen, vinden zij.

Op de dag nadat er eigenlijk al een akkoord had moeten liggen, lopen de emoties hoog op in Bakoe, Azerbeidzjan. Klimaatactivisten joelden de Amerikaanse klimaatonderhandelaar John Podesta uit bij het verlaten van de zaal. Diplomaten nemen het woord shitshow in de mond.

Op X gaan beelden rond van het weglopen van delegaties:

“De huidige deal is onaanvaardbaar voor ons”, zegt Evans Njewa, voorzitter van de minst ontwikkelde landen. “We moeten met andere ontwikkelingslanden praten en beslissen wat we moeten doen.”

Njewa doelt op het huidige doel dat nu op tafel ligt: 250 miljard dollar die rijke landen jaarlijks zouden verstrekken aan armere landen, ter compensatie van hun grote uitstoot en gevolgen daarvan op het klimaat. Dat getal komt nog te weinig in de buurt van de 1000 tot 1400 miljard dollar die armere landen denken nodig te hebben.

Nu lopen klimaattoppen wel vaker uit. Vrijwel altijd wordt er nog een of twee dagen verder onderhandeld na het officiële einde. Maar dit keer dreigt het akkoord er voor sommige landen echt niet op tijd te liggen. En de teleurstelling over de houding van rijke landen is groot.

Veel diplomaten hebben hun terugvlucht geboekt voor vandaag of morgen en als meer dan een derde van de deelnemende landen niet meer in Bakoe aanwezig is, dan kan er geen akkoord worden getekend.

Dat dat echt kan gebeuren, bleek begin november nog in Colombia. Daar ging een VN-top over biodiversiteit na een marathonsessie van tien uur uit als een nachtkaars. Te veel delegaties zaten al op het vliegtuig naar huis en er kon niet worden afgehamerd.

In Bakoe is met afstand het grootste twistpunt geld. Armere landen hebben recht op geld van rijkere landen om zich voor te bereiden op een veranderend klimaat en hun eigen uitstoot naar beneden te krijgen. Dat is op eerdere klimaattoppen al afgesproken. De grote vraag op deze top is: hoeveel geld moet dat dan zijn?

Vrijdag kwam er een voorstel van Azerbeidzjan, gastland en voorzitter. Het totaalbedrag zou moeten uitkomen op zo’n 250 miljard dollar per jaar dat van rijke naar armere landen zou stromen. Daarbij mag vrijwel alles meetellen, van directe giften van overheden tot leningen van banken of fondsen uit rijke westerse landen.

Maar het armere deel van de wereld was direct des duivels. Die landen zeggen dat ze enorm te lijden hebben onder de CO2-uitstoot van rijkere landen en eisen een veel hogere compensatie, meer dan 1000 miljard dollar. Zelfs bij rijkere landen, die het bedrag op tafel moeten gaan leggen, was te merken dat ze verrast waren door het Azerbeidzjaanse voorstel. Ook zij hadden een veel hogere inzet verwacht.

Maar de onderhandelingen zitten niet alleen vast op de inhoud. Al maanden wordt er geklaagd over de Azerbeidzjaanse voorzitter. Het land zou in de voorbereiding op de top veel te weinig hebben gedaan om landen op één lijn te krijgen. Nu alles in de laatste dagen moet gebeuren, klagen de andere deelnemers dat de Azeri’s voor hen nauwelijks bereikbaar zijn.

De Azeri’s hebben weliswaar nieuwe voorstellen geschreven, maar daarin wordt nauwelijks tegemoet gekomen aan de wensen van de armere landen. Ook diplomaten van rijkere landen erkennen dat dat wel nodig is om tot een akkoord te komen. Er zouden zelfs al voorstellen worden geschreven buiten de voorzitter om, waarin naar verluidt 300 miljard dollar op jaarbasis zou worden toegezegd.

In deze explainer wordt uitgelegd waar het dit jaar in Bakoe vooral over gaat:

Is het een ramp als het akkoord van Bakoe er niet komt? Ongetwijfeld niet voor oliestaten en bijvoorbeeld de aanstaande Amerikaanse regering van Donald Trump, die geen vergaand klimaatbeleid willen voeren.

Maar het is wel een drama voor de meeste EU-landen en bijvoorbeeld ook voor Brazilië. Daar is volgend jaar de klimaattop en het land heeft grote klimaatambities. Maar als er dit jaar geen akkoord kan worden gesloten over het geld, zal het armere deel van de wereld met veel minder ambitie naar de Braziliaanse stad Belém afreizen. Dan wordt langzaam de lucht uit de wereldwijde klimaatdiplomatie gezogen.