Engeland moet op de schop voor energietransitie, maar ‘not in my backyard’

• 

  Fleur Launspach

  correspondent VK en Ierland

Het wordt een ‘moonshot’ genoemd, een enorme doorbraak met landelijke impact: de ambitie van de Britse regering om in 2030 alleen nog maar schone energie op te wekken. Over vijf jaar moeten de Britten, wanneer ze thuis het lichtknopje aandoen, stroom gebruiken die alleen nog afkomstig is van schone, niet-fossiele bronnen, zoals wind- of zonne-energie.

Om dat te bereiken, wil de Britse regering de capaciteit van windenergie op land verdubbelen, de hoeveelheid zonne-energie verdrievoudigen en de windenergie van zee verviervoudigen. Dat is een enorme onderneming, die naar verwachting miljarden aan private en publieke investeringen zal kosten.

Want om al die schone energie van windparken naar huishoudens te transporteren, heeft het Britse elektriciteitsnetwerk een gigantische upgrade nodig. Dat betekent dat er in Oost-Engelse provincies een groot aantal transmissiekabels moeten komen, gedragen door 50 meter hoge stalen masten, ook dwars door het pittoreske Engelse platteland.

Zo worden er hoogspanningsmasten voorgesteld tussen Grimsby en Walpole, Norwich en Tilbury, Chesterfield en Willington, en door de ‘shires’ van North Lincolnshire tot Nottinghamshire. De bewoners zijn er niet blij mee en organiseren overal NIMBY-campagnes (Not In My Back Yard) tegen de bouwplannen.

NIMBY’s zijn burgers die zich verzetten tegen bouwprojecten in hun buurt. Op verschillende plekken waar de hoogspanningskabels volgens de regering essentieel zijn, is de spanning met de NIMBY’s dan ook om te snijden.

De noodzaak om de netcapaciteit uit te bouwen, speelt niet alleen in het Verenigd Koninkrijk. Volgens de International Energy Agency loopt de netcapaciteit wereldwijd achter op de snelle groei van hernieuwbare energiebronnen. Eigenlijk zijn de masten en kabels die nodig zijn het vergeten en minst aantrekkelijke onderdeel van de energietransitie.

En dus heeft de nieuwe Labour-minister van Energie, Ed Miliband, aangekondigd de strijd aan te gaan. Hij wil optreden tegen de “de obstructeurs, de tegenstanders en vertragers” die de transitietrajecten van de nieuwe regering in de weg staan.

Miliband, een fervent voorvechter van het klimaat, heeft sinds zijn aantreden al verschillende zonneparken goedgekeurd en een belemmering voor windmolens op land opgeheven. Nu wil hij ook het bezwaarrecht van gemeenten en burgers inperken. “Als we niet bouwen, krijgen we niet de energie die we nodig hebben,” stelt hij. “Het is een kwestie van nationale veiligheid.”

Door groene energieprojecten als essentieel en van nationaal belang te bestempelen, kunnen bezwaren gemakkelijker kunnen worden verworpen, vertelt energie-expert Adam Bell van Stonehaven Consultancy die voorheen bij de overheid werkte. Volgens Bell zijn de masten en de nieuwe netinfrastructuur zo belangrijk voor het land, dat ze gebouwd moeten worden.

Rosie Pierson uit Essex, die een actiegroep heeft opgezet tegen de elektriciteitsmasten in East Anglia, noemt de impact van de masten verwoestend. “Er zijn nu al mensen die hun huizen niet meer kunnen verkopen, omdat er masten in hun achtertuin komen te staan. Of boeren bij wie de lijnen dwars door hun akkers lopen. Het heeft enorme gevolgen voor het toerisme en bedrijven in de regio,” zegt Pierson.

Ze is geen klimaatscepticus, maar vindt dat de elektriciteitsmasten geen goede oplossing zijn. Volgens haar kunnen de kabels beter onder de zee worden gelegd. En als het echt over land moet, dan onder de grond. “Wij zeggen geen ‘nee’ tegen schone, groene energie; we begrijpen dat het netwerk moet worden uitgebreid, maar er zijn betere manieren,” vindt ze.

Hoewel de regering stelt dat ondergronds bouwen veel duurder is, betwijfelt ze dat. “We willen de zaken niet blokkeren, maar we willen wel dat het op de juiste en beste manier gebeurt.”

Op lokaal niveau wordt onderzocht hoe mensen gecompenseerd kunnen worden voor de bouwwerken, zodat ze meer betrokken raken bij de plannen, vertelt Adam Bell. “Er zullen altijd tegenstanders zijn, maar wat je kunt doen, is hun bijvoorbeeld een korting op hun energierekening of een eenmalige geldsom in het vooruitzicht stellen. Ook zijn er mogelijkheden voor lokale investeringen en voor specifieke energieprojecten kun je aandelen of mede-eigenaarschap aanbieden.”

Bell verwacht in Engeland nog veel strijd tussen de NIMBY’s en de Britse regering, maar onderstreept: “Als we klimaatneutraal willen zijn, moeten we bouwen, maar de burger moet ook inspraak krijgen.” Hij voegt eraan toe dat hij vanuit zijn huiskamer ook een mast kan zien. Voor zover hij weet, zijn er geen campagnes om die neer te halen.

Minister Miliband zegt dat hij niet zal zwichten voor de NIMBY’s: “We gaan het schone energiesysteem bouwen dat Groot-Brittannië nodig heeft. Dat is de enige manier om de energierekeningen te verlagen, zekerheid te bieden en de klimaatcrisis aan te pakken.”