EU-China relatie steeds moeilijker, top deze maand lijkt ingekort

• Laura van Megen

  correspondent China

De EU-China top zou eind deze maand plaatsvinden in hoofdstad Beijing en in Hefei, in de provincie Anhui. Het Amerikaanse medium Bloomberg schrijft op basis van bronnen dat China een deel van de top wil afblazen. Het verkorte programma zou nu slechts bestaan uit één dag in Beijing.

Toch staan er veel grote onderwerpen op de agenda, zoals heffingen op elektrische auto’s en cognac, exportrestricties op computerchips en zeldzame aardmetalen, en de Russische invasie van Oekraïne. Het is het zoveelste teken dat de relatie tussen Europa en China verslechtert.

Noch de Europese Commissie, noch het Chinese Ministerie van Buitenlandse Zaken wil bevestigen dat de top verkort wordt. Een Commissiewoordvoerder laat de NOS weten dat “het programma van de top nog gefinaliseerd wordt” en dat er daarom “nog niet gesproken kan worden van een annulering”.

Een Chinese woordvoerder ontweek de directe vraag, en zei dat “beide partijen het eens zijn geworden om de aanstaande top voor te bereiden en in contact blijven over de concrete plannen”.

De EU-China top wordt elke twee jaar gehouden. Dit jaar zou extra worden uitgepakt ter ere van 50 jaar diplomatieke betrekkingen tussen de EU en China. Commissievoorzitter Von der Leyen en Europese Raad-voorzitter Costa zouden erbij zijn. De vorige top in december 2023 werd ook in China gehouden.

De top draait dit jaar vooral om de handelsgeschillen tussen de twee blokken. De EU verwijt China oneerlijke handelspraktijken zoals overproductie en staatssteun, waarbij goederen zoals elektrische auto’s en zonnepanelen gedumpt worden op de Europese markt.

Afgelopen najaar stelde de EU al heffingen in tegen Chinese elektrische auto’s. China wil van die heffingen af, maar lijkt niet te willen bewegen op de zaken die eraan ten grondslag liggen. Ook blijft China azen op de meest geavanceerde ASML chipmachines.

Het grootste knelpunt zijn de restricties die China heeft ingesteld op de export van zeldzame aardmetalen. China heeft nagenoeg een monopolie op de delving en verwerking ervan.

De exportrestricties werden ingevoerd in reactie op Amerikaanse heffingen, maar raken ook Europese bedrijven. De Chinese minister van Buitenlandse Zaken sprak gisteren van een “fast track”, oftewel een versnelde exportverleningsprocedure voor Europese bedrijven. Maar zolang die procedure er nog niet is, is het afwachten voor Europese afnemers.

China is de afgelopen jaren meerdere antidumping- en antisubsidie-onderzoeken gestart naar Europese voedselproducten, zoals cognac, zuivel en varkensvlees. Die onderzoeken worden door velen gezien als politieke drukmiddelen om Europese lidstaten tegen elkaar uit te spelen. Deze strategie om de Europese heffingen op elektrische auto’s tegen te houden heeft uiteindelijk niet gewerkt.

Het Chinese Ministerie van Handel kondigde vandaag heffingen van rond de 30 procent aan op cognac. De meeste cognac komt uit Frankrijk, dus daar zullen producenten de klap het hardst voelen. De Chinese onderzoeken naar varkensvlees en zuivel zijn nog niet afgerond.

De spanningen tussen de EU en China lopen op en dat gebeurt niet in een vacuüm. De partijen staan lijnrecht tegenover elkaar als het gaat om de oorlog in Oekraïne. China heeft grote belangen bij een goede relatie met Rusland. De Europese oproep aan China om te stoppen met de hulp aan Rusland is dan ook aan dovemans oren gericht.

Ook hangt de schaduw van de agressieve handelspolitiek van president Trump boven de relatie.

China en de Verenigde Staten maakten vorige week bekend dat ze een handelsdeal hebben gesloten. Ook hier spelen Chinese zeldzame aardmetalen een hoofdrol. Zonder het beestje bij de naam te noemen, zei het Chinese Ministerie van Handel dat “China exportlicenties zal gaan goedkeuren” als onderdeel van de deal. De EU en de VS hebben nog een paar dagen om ook een deal te sluiten, voordat de deadline van 9 juli verstrijkt.