Exitpoll Oostenrijk om 17.00 uur, radicaal-rechtse FPÖ koerst af op zege

• 

  Chiem Balduk

  correspondent Midden-Europa

Om 17.00 uur sluiten in Oostenrijk de stembureaus voor de parlementsverkiezingen. Zes miljoen Oostenrijkers kunnen sinds vanochtend hun stem uitbrengen. De radicaal-rechtse FPÖ haalt mogelijk een historische zege en kan voor het eerst de grootste partij worden. Het wordt wel een strijd met de ÖVP van bondskanselier Nehammer, die de afgelopen jaren regeerde in een coalitie met de Groenen.

De FPÖ – die campagne voert tegen immigratie, ‘klimaathysterie’ en hulp aan Oekraïne – wordt door vrijwel alle partijen uitgesloten voor een coalitie. Ook de Oostenrijkse president Van der Bellen, afkomstig van de Groenen, heeft aangegeven een FPÖ-geleide regering te dwarsbomen.

Dat heeft vooral te maken met de controversiële lijsttrekker, Herbert Kickl, vanwege zijn rol in een omvangrijk Russisch spionageschandaal. Zo was hij als minister verantwoordelijk voor een omstreden politie-inval bij de Oostenrijkse inlichtingendienst. De ÖVP, die destijds met de FPÖ regeerde, noemt Kickl herhaaldelijk ‘vijand van de staat’. Zij willen daarom wél met de FPÖ regeren, maar niet met Kickl.

De twee rechtse partijen lijken echter meer op elkaar dan ze lief is. Beide voeren een harde campagne op asiel en migratie. Oostenrijk ontvangt per hoofd van de bevolking na Cyprus de meeste asielaanvragen; ongeveer drie keer zo veel als in Nederland. Beide willen uitkeringen voor asielzoekers inperken en meer mensen uitzetten. De FPÖ wil, net als de PVV, via een noodwet het asielrecht opschorten.

Ook de sociaaldemocratische SPÖ heeft het migratiestandpunt veranderd, onder leiding van lijsttrekker Andreas Babler. Hij is op dit moment nog burgemeester van Traiskirchen, waar een van de grootste asielzoekerscentra van Europa is gehuisvest. Babler wil het aantal asielzoekers met 75 procent terugbrengen, maar wel op een ‘menselijke, pragmatische manier’.

De drie kanshebbers om de grootste te worden:

Daarnaast speelt de portemonnee een belangrijke rol bij de verkiezingen. Een economische denktank betitelde de afgelopen regeerperiode als ‘vijf verloren jaren’. Het bbp per hoofd van de bevolking daalde met 1,7 procent, de slechtste economische score van de hele EU. Hoewel het toerisme bloeit, stagneert de Oostenrijkse industrie en stijgt de werkloosheid.

Het vertrouwen in de huidige ‘zwart-groene’ regering ligt op een historisch dieptepunt. Ook de twee coalitiepartijen onderling wantrouwen elkaar sterk en gingen rollebollend over straat. De conservatieve ÖVP en progressieve Groenen bleken te ver uit elkaar te liggen om een breed gedragen, geliefde regering te worden.

De onvrede uit zich ook in een versplintering van de Oostenrijkse politiek. Maar liefst twee nieuwe partijen – de satirische Bierpartij en de ‘communistische’ KPÖ – kunnen vandaag de kiesdrempel van 4 procent halen. Als de FPÖ wordt buitengesloten, is er vermoedelijk voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog een coalitie van drie partijen nodig.

In de laatste peilingen kruipen de christendemocraten van de ÖVP langzaam richting de FPÖ. De christendemocraten hopen te profiteren van kiezers die ‘strategisch’ op de ÖVP stemmen, om te voorkomen dat de FPÖ de grootste wordt. De vraag is of de christendemocratische partij vervolgens daadwerkelijk vasthoudt aan het uitsluiten van de FPÖ. Het alternatief is immers over links.

Daarbij is het de vraag welke rol de dodelijke overstromingen van deze maand spelen. Bondskanselier Nehammer (ÖVP) wordt alom gewaardeerd voor zijn rol als crisismanager bij de watersnood. Dat zou hem een kanseliersbonus kunnen opleveren. De FPÖ wordt daarnaast hard aangevallen, omdat de partij zich tegen klimaatmaatregelen keert.

Politicologen verwachten dat de overstromingen effect zullen hebben op de uitslag. Het natuurgeweld trof immers vele Oostenrijkers, inclusief hoofdstad Wenen. Plots is klimaatbescherming het derde belangrijke verkiezingsthema geworden.

Na 17.00 uur weten we meer. Dan sluiten de stemlokalen en volgt een exitpoll.