NOS Nieuws••Aangepast
De Filipijnse oud-president Duterte is op een vliegtuig gezet en onderweg naar Nederland, nadat hij in Manilla was aangehouden. Het Internationaal Strafhof (ICC) wil hem in Den Haag berechten wegens misdaden tegen de menselijkheid in zijn strijd tegen drugs.
De huidige Filipijnse president Marcos bevestigt dat Duterte onderweg is naar Nederland. Naar verwachting komt het toestel morgenochtend rond 07.00 uur aan in Rotterdam.
De 79-jarige Duterte werd vanmorgen op het vliegveld van Manilla opgepakt toen hij uit Hongkong terugkeerde. Volgens Macros was dat in samenspraak met Interpol, dat een verzoek had gedaan om Duterte te arresteren. De regering zegt het aanhoudingsbevel te publiceren.
Volgens de president is Duterte niet aangehouden op verzoek van het ICC, maar omdat Interpol erom vroeg. De Filipijnen zijn geen lid meer van het hof nadat Duterte zelf zijn land in 2019 had teruggetrokken. Het is wel nog aangesloten bij Interpol.
Misdaden tegen menselijkheid
De Filipijnse oud-president wordt wegens 43 moorden vervolgd voor misdaden tegen de menselijkheid. Het gaat om moorden die plaatsvonden tussen 2011 en 2019, meldt het ICC.
Dat betekent dat het misdaden zijn uit zowel de periode dat Duterte president was als daarvoor, toen hij burgemeester van Davao City was. Hij zou in die tijd doodseskaders hebben opgezet om dealers en verslaafden om te brengen.
Op beelden in gevangenschap zegt Duterte dat zijn arrestatie onterecht is:
Duterte: ‘Ik ben hier overduidelijk tegen mijn wil’
Het Strafhof begon in 2018 een onderzoek tegen Duterte, die in 2022 niet kon worden herkozen. Er was nog niets bekend over een aanhoudingsbevel, volgens The New York Times is dat bewust geheimgehouden. Dat gebeurt vaker als openbaring ervan een gerechtelijk onderzoek schade toebrengt. Het Strafhof was vanmorgen niet bereikbaar voor commentaar.
Op bevel van Duterte zijn in de zes jaar dat hij president was vele duizenden verdachten gedood, vaak zonder enige vorm van proces. Al tijdens zijn verkiezingscampagne in 2016 beloofde hij “een bloedbad” waarbij 100.000 drugscriminelen en drugsverslaafden zouden omkomen. “Vergeet die wetten over mensenrechten”, betoogde hij. “Al die dealers, rovers en luilakken moeten aan de bak, want ik ga jullie doden.”
Wachten op gerechtigheid
Zodra het nieuws van zijn arrestatie naar buiten kwam, kwamen in een kerk in Manilla nabestaanden van slachtoffers van Duterte’s drugsoorlog bijeen. Op beelden is te zien dat de pastoor hen tijdens de dankmis feliciteert, omhelst en troost. In de jaren sinds het vertrek van Duterte zijn er nauwelijks daders vervolgd voor het geweld.
“De moeders van wie echtgenoten en kinderen zijn gedood in de drugsoorlog zijn blij, want ze hebben hier lang op moeten wachten”, zegt Rubilyn Litao, die lid is van een organisatie die opkomt voor rechten van slachtoffers. Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch zegt dat gerechtigheid hiermee een stap dichterbij komt. “Dit laat zien dat niemand boven de wet staat.”
Hoewel Human Rights Watch en anderen aandringen op een snelle uitlevering aan Den Haag, probeert Dutertes advocaat dat juist te voorkomen. Hij tekende onmiddellijk bezwaar aan tegen de arrestatie bij het Hooggerechtshof van de Filipijnen.
Duterte heeft in het verleden betoogd dat het Strafhof geen zeggenschap over hem heeft. Toen het hof een onderzoek naar hem begon, zegden de Filipijnen het verdrag op dat het hof erkent als hoogste internationale rechter.
De nieuwe president Marcos koos ervoor zich niet opnieuw aan te sluiten. Het Strafhof oordeelde eerder dat de aanklacht wel degelijk rechtsgeldig is, omdat die gaat over misdaden die zijn gepleegd toen de afspraken nog wel golden.
Zelf bleef Duterte strijdbaar na zijn arrestatie, is te zien op videobeelden die zijn vrijgegeven door zijn team van het moment dat agenten hem in het vliegtuig aanspraken. “Jullie zullen me moeten vermoorden”, was zijn eerste reactie. “Jullie zijn toch geen vriendjes van die witte buitenlanders?!”
Pizza’s
Duterte liet zich later toch meevoeren naar een legerbasis, waar zich buiten de poort een groep aanhangers had verzameld om zijn vrijlating te eisen en te protesteren tegen president Marcos. “Ze hebben zijn rechten geschonden”, zegt een van zijn advocaten bij het groepje medestanders. “Voor elke Filipino gelden dezelfde rechten onder onze grondwet.”
Om ongeregeldheden te voorkomen, is er bij de militaire basis een grote politiemacht aanwezig met schild en wapenstok. De poging van een senator uit Dutertes partij om pizza’s af te leveren bij de poort van de basis werd weggewuifd.
