NOS Nieuws••Aangepast
De voormalige Filipijnse president Duterte is gearresteerd op de internationale luchthaven van Manilla. Er loopt een zaak tegen hem wegens misdaden tegen de menselijkheid vanwege de keiharde drugsoorlog die hij voerde.
De politie heeft hem gearresteerd op bevel van het Internationaal Strafhof in Den Haag. De 79-jarige Duterte, die in 2022 vertrok als president, werd aangehouden toen hij terugkwam uit Hongkong. Het leidde tot een opstootje op het vliegveld, omdat advocaten en artsen zeiden dat ze door de politiemacht daar werden weggehouden bij hun cliënt. Aanhangers verzamelden zich later bij de militaire basis waar Duterte wordt vastgehouden.
Aan het begin van zijn presidentschap in 2016 verklaarde Duterte de oorlog aan de drugsproblematiek in het land. In de jaren daarna werden harde politieacties uitgevoerd tegen drugsdealers en drugsverslaafden. Daarbij werden volgens mensenrechtenorganisaties tienduizenden mensen gedood.
Standrechtelijke executies
Bij de harde aanpak van Duterte werden mensen die soms alleen waren beschuldigd van drugsgebruik, standrechtelijk geëxecuteerd. Reuters-journalisten brachten aan het licht dat verdachten op grote schaal werden doodgeschoten, en vervolgens naar het ziekenhuis gebracht om een onderzoek te voorkomen.
“Wij hebben drie miljoen drugsverslaafden. Ik verheug me erop ze allemaal af te slachten”, redeneerde Duterte over zijn meedogenloze beleid. “Duitsland had Hitler. De Filipijnen hebben mij.” Het doel heiligde voor hem de middelen: “Ik red de volgende generatie van mijn land.”
Precieze cijfers over hoeveel mensen tijdens deze periode gedood werden zijn er niet. De overheid hield het bij het vertrek van Duterte op meer dan 6000, maar onderzoeksjournalisten gaan ervan uit dat het aantal slachtoffers zeker het dubbele is.
Het Internationaal Strafhof begon in 2018 een onderzoek naar Duterte. In reactie daarop stapten de Filipijnen uit het verdrag dat vervolging van staatsburgers mogelijk maakte. Overigens maakte dat voor de lopende zaak niet uit, omdat die misdaden zouden zijn gepleegd in de periode dat het Strafhof nog wel jurisdictie had.
Dat er internationaal met afschuw werd gereageerd op zijn drugsoorlog, liet Duterte koud. Op een kritische reactie van de EU reageerde hij door zijn middelvinger te laten zien. “Hoe durven ze mij te veroordelen?!”, vroeg Duterte zich af. Volgens hem probeerden Europese landen gewoon hun geweten te sussen over de eigen misdaden uit koloniale tijd.
Over de kans dat hij ooit voor een internationale rechter zou moeten verschijnen sprak hij afgelopen weekend nog berustend. “Als dat mijn lot in het leven is, prima, dat accepteer ik. Laat ze me maar arresteren, laat ze me maar opsluiten”, zei hij in een speech in Hongkong. “Wat is mijn zonde? Ik heb alles gedaan voor vrede en een rustig leven voor Filipijnse burgers.”
De arrestatie biedt nabestaanden hoop dat Duterte zich na jaren van onschendbaarheid moet verantwoorden voor het geweld. “We hebben lang moeten wachten op gerechtigheid”, zegt Randy delos Santos tegen persbureau AP. Zijn tienerneef werd in 2017 bij een anti-drugsoperatie gedood. “We hopen dat ook de politieleiding en de honderden agenten die betrokken waren in illegale moorden worden gestraft.”
Het Strafhof werd in 2002 opgericht om verdachten te vervolgen die in eigen land niet worden berecht voor zware misdaden als genocide, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Er zijn sindsdien twaalf zaken gestart, onder meer over misstanden in Darfur, Afghanistan, de Palestijnse gebieden, Venezuela en Oekraïne.
Zestig keer vaardigde het Strafhof een arrestatiebevel uit. Daar kwam elf keer een veroordeling uit voort en vier keer vrijspraak, 31 gedaagden zijn nog voortvluchtig. Over een arrestatiebevel voor Duterte heeft het Strafhof nog geen gegevens bekendgemaakt.
