Finland maakt vaart met inbeslagname Russisch vastgoed

• Rolien Créton

  correspondent Scandinavië

Finland is als eerste land begonnen met het onteigenen van vastgoed dat toebehoort aan de Russische staat. Volgens internationaal recht mag Russisch vastgoed in beslag genomen worden, waarbij de opbrengst ten goede kan komen aan Oekraïne. De snelheid waarmee de Finnen te werk gaan, tekent de rap verslechterde relatie tussen de buurlanden.

Overal in Finland worden eigendommen van de Russische staat op de onteigeningslijst gezet, waaronder een Russisch Centrum voor Wetenschap en Cultuur, een appartement van een vertrokken Russische consul en een voormalig Russisch pension.

In de West-Finse plaats Turku laat de gemeentewoordvoerder Internationale Zaken, Mika Akkanen, het Jugendstil-gebouw in het centrum zien waar de voormalig Russische consul woonde. Het appartement is nog steeds van de consul, maar staat op de Finse onteigeningslijst. “We weten dat de consul nog wel vaste lasten betaalt”, zegt Akkanen. “Maar je kunt je afvragen hoelang hij daar nog mee doorgaat.”

Akkanen is resoluut: “Rusland moet betalen voor de schade die het aanricht”. De volgende stop van zijn rondleiding is een groot bruin flatgebouw in Sovjet-stijl dat voorheen in z’n geheel door het Russische consulaat werd gebruikt.

In de jaren 60 gaf Finland het gebouw in bruikleen aan Rusland, maar het bleef Fins. Maar nadat Finse consulaten in Rusland werden gesloten, reageerde Finland met het sluiten van het consulaat in Turku. Nu wordt het gebouw nog gebruikt door hulporganisaties. Maar het plan is om het met de grond gelijk te maken en er een modern kinderdagverblijf te plaatsen. “De plek is ideaal voor kinderen”, zegt Akkanen enthousiast, terwijl hij rondleidt door de grote tuin met tal van klimbomen.

Akkanen kent het gebouw van het Russische consulaat als geen ander. Twintig jaar lang was hij in Turku verantwoordelijk voor relaties met de Russische diplomaten in de stad. Mensen die hij vaak goed leerde kennen. Maar alles veranderde in de vroege ochtend van 24 februari 2022, de ochtend dat Rusland Oekraïne binnenviel.

Ten westen van Turku , in de Oostzee tussen Finland en Zweden, ligt de Finse eilanden-archipel Åland. Daar merken ze de groeiende aandacht voor het eiland als gevolg van de spanningen met Rusland. Ook op Åland is het onteigeningsproces in volle gang.

Even buiten de hoofdstad Mariehamn ligt het voormalig pension Solkulla, ofwel “Zonneschijn”. De 86-jarige Ulf Güssner woonde er tot zijn vijfde jaar. Zijn moeder kocht het landgoed om er een pension te openen. Maar na de Tweede Wereldoorlog werd het gezin, moeder en vier kleine kinderen, uit het huis gezet en namen de Russen het pension over. Güssners vader was namelijk Duits en hij werd als krijgsgevangene naar een Siberisch strafkamp gedeporteerd.

Voor Güssner is de inbeslagname een belangrijk moment: “Het is nu bijna echt zover”. Güssner laat het vervallen pand voor het eerst aan een buitenstaander zien. “Let wel”, zegt-ie, met pretoogjes, “het is nog niet van de Finse staat. Dus we betreden nu Russisch eigendom.” Güssner hoort bij de harde kern van een groepje eilandbewoners dat al sinds het allereerste begin van de Russische invasie dagelijks voor het consulaat in Mariehamn demonstreert.

“Toen Rusland Oekraïne binnenviel, wisten we meteen dat het menens was”, zegt Nina Viktorsson, die met haar 10-jarige dochter naar de demonstratie is gekomen. “We beseften meteen dat het belangrijk was om ons zo snel mogelijk bij de NAVO aan te sluiten.”

“Het was het moment van de waarheid”, zegt Jussi Lassila van het Finse Instituut van Internationale Zaken. Decennialang was neutraliteit een een groot goed in Finland. Maar met de Russische invasie stond die neutraliteit in één keer op losse schroeven. De Finse regering wil nog een stap verder en werkt aan een wet waarbij Russen geen vastgoed in Finland meer kunnen kopen.

Voor Lassila is het de vraag of dat verstandig is. De grens tussen Finland en Rusland is al een jaar gesloten en in de praktijk kan Rusland weinig aankopen in Finland doen. Maar de tienduizenden Russen in Finland, die vaak een dubbele nationaliteit hebben en anti-Poetin zijn, voelen zich opgejaagd. Akkala: “Zelfs als ze zouden willen, kunnen ze hun Russische nationaliteit niet kwijt.”