NOS Nieuws•
-
Frank Renout
correspondent Frankrijk
-
Frank Renout
correspondent Frankrijk
De kans is groot dat de Franse regering het einde van de week niet haalt. De oppositie wil het kabinet met een motie van wantrouwen naar huis sturen. Het zou voor het eerst in meer dan zestig jaar zijn dat een Franse regering vanwege zo’n motie gedwongen wordt ontslag te nemen.
Inzet is de rechtse koers van de nieuwe premier Michel Barnier. Hij wil tientallen miljarden bezuinigen om het begrotingstekort en de staatsschuld terug te dringen.
De linkse oppositie vindt de plannen veel te ver gaan en ook de radicaal-rechtse oppositie heeft grote twijfels. Samen hebben ze een meerderheid en kunnen ze de plannen dus tegenhouden. Maar Barnier wil zijn rug recht houden. Hij heeft gezegd dat hij desnoods zijn plannen zal invoeren zónder stemming in de Franse Tweede Kamer. De Franse grondwet biedt daartoe de mogelijkheid.
Motie van wantrouwen
Als de premier dat doet, willen de linkse oppositiepartijen een motie van wantrouwen tegen hem indienen. De radicaal-rechtse Marine Le Pen dreigt die linkse motie te steunen als Barnier geen concessies doet. Als links en radicaal-rechts de handen ineenslaan hebben ze een grote meerderheid en wordt de motie van wantrouwen aangenomen. De regering-Barnier moet dan opstappen.
Frankrijk komt daarmee in een ernstige politieke crisis terecht. Vijf maanden geleden waren er verkiezingen en dat leverde een zeer verdeeld parlement op, met drie grote machtsblokken (links, centrum en radicaal-rechts) zonder dat één van die blokken een absolute meerderheid van de zetels kreeg. Er moest dus worden samengewerkt om een meerderheid te krijgen, maar geen van de machtsblokken wilde met het andere samenwerken.
Oplopende spanning
President Macron besloot in september om Barnier aan te wijzen als premier. Het lukte Barnier met moeite om een minderheidsregering samen te stellen. Die kreeg alleen steun van de centrumpartijen die Macron steunen en van gematigd rechtse partijen. Maar om wetten en maatregelen aangenomen te krijgen in het parlement moet Barnier dus ook elders steun zoeken. Dat probeerde hij vooral bij de partij van Marine Le Pen.
De laatste weken begon het te wringen. Barnier presenteerde de begroting voor 2025 en de begroting voor de sociale zekerheid, inclusief de tientallen miljarden aan bezuinigingen.
Toen Le Pen liet weten sommige plannen niet te steunen, deed Barnier concessies. Hij beloofde bijvoorbeeld de belastingen op elektriciteit minder te verhogen dat hij van plan was en hij zei minder medische hulp aan illegalen te willen geven. Maar voor Le Pen was dat niet genoeg. Ze eist bijvoorbeeld ook dat er meer geld komt voor gepensioneerden en dat Fransen meer vergoed krijgen voor hun medicijngebruik.
Daarover wordt nu achter de schermen druk gepraat en onderhandeld. Le Pen dreigt de regering naar huis te sturen als ze haar zin niet krijgt. Maar Barnier wil niet als het schoothondje van de rechts-radicale Le Pen de geschiedenisboeken ingaan.
Beslissende week
Deze week is beslissend. Er wordt vandaag gestemd over de plannen voor de sociale zekerheid. Barnier moet beslissen of hij het parlement zal passeren als hij geen steun krijgt. Doet hij dat, dan zal links de motie van wantrouwen indienen, waarover dan waarschijnlijk woensdag of donderdag wordt gestemd.
De sleutel van die stemming heeft Le Pen in handen. Links wil sowieso van de regering van Macron af en stemt vóór haar eigen motie van wantrouwen. De partijen in het midden willen Macrons regering juist houden: zij gaan tégen de motie stemmen. Dus de stem van Le Pen bepaalt of Barnier weg moet of mag blijven.
Toekomst ongewis
Als de regering ontslag moet nemen is ongewis wat er daarna gebeurt. Nieuwe parlementsverkiezingen mogen wettelijk gezien pas een jaar na de vorige worden gehouden, dus in juli 2025. De verdeeldheid in de Assemblée blijft dus bestaan. De vraag is of een opvolger van Barnier wel zijn of haar hoofd boven water kan houden, en niet wordt weggestemd.
De oppositie wijst nog naar een andere mogelijkheid: dat president Macron zijn ontslag indient en dat er nieuwe presidentsverkiezingen komen. Zowel links als radicaal-rechts hoopt die verkiezingen te winnen. Le Pen maakt er geen geheim van president te willen worden.
Maar dan moet Macron wel eerst de handdoek in de ring gooien. Volgens ingewijden is hij dat niet van plan. Bovendien zit een nieuwe president van links of radicaal-rechts nog steeds met hetzelfde verdeelde parlement opgescheept.
