In samenwerking met
Omrop Fryslân
NOS Nieuws•
De Friese verzetsstrijder Annie van Harten is op 102-jarige leeftijd overleden. Van Harten was tijdens de Tweede Wereldoorlog actief als koerier in het Friese verzet. Met haar man was ze onder meer betrokken bij een overval in Dokkum, waarbij het verzet een gevangene bevrijdde. Als vergelding voor die overval executeerden de Duitsers twintig gevangenen.
Van Harten werd geboren in het Overijsselse Raalte. In de eerste jaren van de bezetting werkte ze in het plaatselijke distributiekantoor in Hellendoorn. Als medewerker kreeg ze de mogelijkheid om ‘creatief’ te boekhouden, waarmee ze volgens Omrop Fryslân voedselbonnen en distributiekaarten kon regelen voor onderduikers.
In de gevangenis
Op het distributiekantoor ontmoette ze ook haar latere partner Cornelis van Veldhuizen. Hij werkte op dat moment bij de beveiliging van het kantoor. Door zijn werk als marechaussee kon Van Veldhuizen zich vriendelijk voordoen richting de Duitsers, maar in de tussentijd raakte hij steeds meer betrokken bij het verzetswerk.
Nadat een vriend in september 1943 werd gearresteerd, dook hij onder. Omdat Van Veldhuizen onvindbaar was, pakten de Duitsers onder andere de toen 21-jarige Van Harten op. Ze belandde in de gevangenis, maar werd eind 1943 vrijgelaten. Later eindigden zij en Van Veldhuizen in Dantumadiel, waar ze via haar geliefde betrokken raakte bij het Friese verzet.
Het gebeurde gewoon, het was je werk. Ik had al vastgezeten, dus dat was niet zo bezwaarlijk.
Eerder dit jaar sprak ze met Omrop Fryslân over die tijd. “Er zouden wapens gedropt worden vanuit Engeland en dan moest je de lampjes precies op de goede plek zetten”, vertelde Van Harten. “Dan kwamen de Engelsen eerst overvliegen om te zien of het zou lukken en daarna pas kwamen de droppings.”
Bij de droppings werden vaak grote containers gebruikt, tot verrassing van de verzetsmensen. “Wij hadden gerekend op een vierkante meter maar het was een kubieke meter. Zaten we daar dan mee in Friesland”, zei Van Harten.
Van Harten nam ook het koerierswerk voor haar rekening om illegale post te vervoeren. “Iemand vraagt je of je dit even wil wegbrengen, en dan doe je dat. Dan vraag je ook niet wat het is.” Bang is ze nooit geweest, zei Van Harten toen. Ook heeft ze het nooit spannend gevonden. “Nee, het gebeurde gewoon, het was je werk. Ik had al vastgezeten, dus dat was niet zo bezwaarlijk.”
‘We moesten door’
Een van de meest ingrijpende gebeurtenissen uit haar verzetsleven was de overval bij Dokkum. Het Friese verzet wilde toen een apotheker bevrijden die door de Duitsers was opgepakt. Haar geliefde was een van de mannen die deel uitmaakten van de bevrijdingsactie.
Het verzet wist dat de apotheker werd overgebracht naar Leeuwarden, en in Dokkum werd het transport opgewacht. De overval verliep chaotisch en eindigde in een schietpartij waarbij twee Duitsers omkwamen. De apotheker wist te ontkomen.
Als vergelding executeerden de Duitsers twintig gevangenen, voornamelijk mannen uit het verzet. Hun lichamen moesten daarna 24 uur blijven liggen, als afschrikking voor de bevolking.
Annie van Harten zijn de beelden altijd bijgebleven. Ze droomde er nog vaak over, zei ze in april tegen de regionale omroep. Na de bevrijding trouwt Van Harten met Van Veldhuizen en gaat haar man aan de slag als inspecteur voor de politie. Volgens Van Harten hebben zij en haar man na de oorlog niet veel gesproken over wat er allemaal is gebeurd. “We moesten door.”
