NOS Nieuws••Aangepast
Het kabinet trekt op dit moment geen extra geld uit om te voorkomen dat burgers door de overheid in de knel komen. Het gaat dan bijvoorbeeld om het krijgen van een persoonlijk gesprek als iemand problemen heeft met een besluit van een overheidsinstantie.
Ook komt er voorlopig geen extra geld voor juridische bijstand voor mensen met een laag inkomen, de sociale advocatuur. En de waakhond van burgers – de Autoriteit Persoonsgegevens – hoeft voorlopig niet op extra budget te rekenen.
De Tweede Kamer wil dat het kabinet dit wel regelt, zo bleek vandaag bij het debat over de aanbevelingen van de parlementaire enquêtecommissie naar het fraudebeleid van de overheid. “Ik doe geen uitspraken over de financiën”, zei NSC-minister Uitermark van Binnenlandse Zaken tegen een ongeduldige Kamer. Ze zegt dat het kabinet bezig is met het “verwerken van alle aanbevelingen”. “En pas daarna kan ik zien wat het gaat kosten.”
“Er is nu geen reservering gemaakt”, benadrukte NSC-staatssecretaris Struycken voor Rechtsbescherming toen het over de sociale advocatuur ging. Het wachten is nog op een rapport over de toekomst van de sociale advocatuur. “Er is geen eindeloos geld, je moet eerlijk zijn, je moet kiezen”, aldus minister Van Hijum van Sociale Zaken.
Vermorzeld
De parlementaire enquêtecommissie kwam bijna een jaar geleden met een hard rapport waarin na de kinderopvangtoeslagaffaire naar het bredere fraudebeleid in Nederland over de afgelopen dertig jaar is gekeken. Het rapport schetste een ontluisterend beeld: er zijn niet alleen toeslagenouders onterecht door de Belastingdienst bestempeld als fraudeurs: meer Nederlanders zijn vermorzeld door overheidsinstanties, grondrechten zijn geschonden én het kan opnieuw gebeuren.
De verantwoordelijke bewindslieden benadrukken dat ze deze harde conclusies onderschrijven en de aanbevelingen van de commissie overnemen. “Mensen zijn in de verdrukking gekomen in de dwangbuis van de overheid. Een overheid die mensen niet ziet”, aldus Van Hijum.
“Er is veel te doen. Het is een kwestie van een cultuuromslag”, aldus minister Uitermark. “Maar de wil is er.” En de nieuwe staatssecretaris Palmen (Herstel en Toeslagen) – die als ambtenaar aan de bel trok in de toeslagenaffaire – zegt “grote betrokkenheid” en “urgentie te voelen”.
Aan de slag
Er wordt aan tal van aanbevelingen gewerkt, zoals het vereenvoudigen van het toeslagensysteem en het verbeteren van het “menselijk contact”. Ook komt er een wet waarin staat mensen het recht krijgen om een foutje te maken. Daarnaast wordt de kinderopvangtoeslag vereenvoudigd om te voorkomen dat ouders onterecht gekregen toeslag later moeten terugbetalen. “We zijn aan de slag”, was de belangrijkste boodschap van het kabinet.
Maar een aantal oppositiepartijen vinden dat het kabinet “sommige aanbevelingen vooruitschuift, sommige aanbevelingen verder onderzoekt en sommige aanbevelingen vooralsnog weigert uit te voeren”.
VVD trekt steun kritische motie in
Aanvankelijk stond ook regeringspartij VVD onder een motie van oppositiepartijen GroenLinks-PvdA, SP, CDA, D66, Denk, de Partij voor de Dieren en de ChristenUnie die het kabinet oproept om voor 1 april met betere maatregelen te komen. “We missen de urgentie”, vat GroenLinks-PvdA-Kamerlid Stultiens het breder gedeelde gevoel samen. “Het hoeft niet allemaal meteen opgelost worden, maar er moet wel een richting worden aangegeven om te voorkomen dat zo’n schandaal weer kan voorkomen”, aldus Kamerlid Koekkoek van Volt.
Uiteindelijk streepte de VVD de handtekening onder deze motie door, bleek later op de avond. De partij wilde vooral duidelijk maken dat het kabinet wel een duidelijk koers moet varen, maar wil de bewindslieden niet dwingen om met extra geld over de brug te komen.
NSC-partijleider Omtzigt, die zich jarenlang samen met de SP intensief heeft ingezet in de toeslagenkwestie, steunt de kritische motie niet. Hij vindt dat er van alles wordt gedaan om de rechtsstaat “grondig” te verbouwen. “Om nu te doen alsof er niets gebeurt, gaat mij te ver”, aldus Omtzigt.
Het kabinet gaat in het voorjaar kijken of de begroting van 2025 aangepast moet komen. Dan zal duidelijk worden of het de betrokken bewindslieden lukt om extra geld te regelen voor de sociale advocatuur en de Autoriteit Persoonsgegevens.
