Genitale verminking al tien jaar strafbaar, toch veel meisjes slachtoffer

• 

  Marleen de Rooy

  Politiek verslaggever

Meer dan tien jaar nadat vrouwelijke genitale verminking werd opgenomen in het Wetboek van Strafrecht is er nog niet één zaak voor de rechter gekomen. Ook bij het Openbaar Ministerie zijn geen zaken bekend waarin ouders terechtstonden wegens verminking van hun dochter.

Bij het Landelijk Expertise Centrum Eergerelateerd Geweld zijn in 2023 geen zaken behandeld. Veilig Thuis, het eerste aanspreekpunt voor ongeruste scholen, huisartsen of familieleden, krijgt nauwelijks meldingen en als dat wel gebeurt worden ze niet gepubliceerd.

Toch komen elk jaar tientallen en mogelijk honderden meisjes beschadigd terug in de klas, na vakantie in een land waar vrouwelijke genitale verminking gebruik is. Dat blijkt uit een brede rondgang bij gynaecologen, verloskundigen en de GGD.

De gevolgen zijn vaak ernstig. Los van een verstoorde seksuele ontwikkeling en een trauma door de ingrijpende gebeurtenis, kampen deze meisjes en vrouwen vaak hun leven lang met gezondheidsklachten zoals pijn, ontstekingen en problemen bij zwangerschap.

Wendela Kolkman, gynaecoloog van het HagaZiekenhuis in Den Haag, heeft een speciaal spreekuur voor deze groep, elke maandag twee patiënten. De vrouwen en meisjes komen ook met psychische klachten, trauma’s en om te vragen of zij met een operatie gedeeltelijk hersteld kunnen worden.

Kolkman geeft niet alleen medische zorg, maar zij probeert ook vrouwen ervan te overtuigen dit na te laten bij hun dochters. Maar de druk die vrouwen ervaren is groot, en de besnijdenissen vinden vaak plaats in het buitenland. Is het niet door de moeder, dan is het wel door een oma of een andere ‘snijdster’, vertelt Kolkman. (zie kader).

Haar patiënten zijn van alle leeftijden, ook bijvoorbeeld meisjes van vier jaar oud:

Vrouwelijke genitale verminking, soms verzachtend meisjes- of vrouwenbesnijdenis genoemd, is een oud cultureel gebruik dat in een aantal landen door islamitische leiders wordt aangeprezen. Dat geldt ook voor sommige christelijke en andere religieuze gemeenschappen. Ook in landen waar het gebruik verboden is en door imams juist wordt verworpen, gebeurt het toch.

In Somalië en Guinee gaat het om vrijwel alle meisjes en vrouwen, en in bijvoorbeeld Jemen worden meisjes in de eerste week na de geboorte al besneden. Het gebruik komt verder voor in bijvoorbeeld Kenia, Soedan, Egypte, Irak, Ethiopië, Tsjaad en Niger, maar ook in Indonesië, blijkt uit informatie van Unicef.

Ervaringsdeskundige Istahil Abdullah werkt voor de Federatie van Somalische Associaties in Nederland (FSAN). Zij geeft voorlichting om te helpen verminkingen van meisjes tegen te gaan. Zij werd in Somalië volgens de gebruiken op de meest ingrijpende manier besneden. Zo staat dat in de koran, werd haar daar verteld, en anders zou ze als ‘onreine’ vrouw geen huwelijkspartner kunnen vinden.

Istahil Abdullah vertelt wat haar als zesjarige overkwam:

Voor Nederlanders en in Nederland wonende niet-Nederlanders is het strafbaar een vrouwelijke minderjarige genitaal te verminken of daaraan mee te werken. Het maakt niet uit of dat binnen of buiten Nederland gebeurt. Het is een vorm van zware mishandeling met voorbedachten rade waarop een maximale gevangenisstraf van 12 jaar of een geldboete van maximaal 76.000 euro staat.

Maar de strafbaarstelling heeft dus tot nog geen enkele zaak geleid. Uit een onderzoek uit 2021 blijkt dat er meerdere oorzaken zijn voor het lage aantal meldingen, zoals taal- en cultuurverschillen, angst voor consequenties voor de ouders na een melding en zorgverleners die te weinig van het onderwerp weten.

Over de rol van Veilig Thuis zeiden melders dat zij het gevoel hadden niet altijd serieus genomen te worden en dat ze te weinig hulp kregen.

VVD-Kamerlid Becker vindt het tijd om te kijken of andere landen betere methoden hebben. Zo kan de rechter in het Verenigd Koninkrijk een uitreisverbod opleggen als er een serieus signaal is dat een meisje in het buitenland zal worden verminkt.

In Frankrijk worden meisjes uit risicolanden die asiel aanvragen medisch onderzocht. Als een meisje niet is besneden wordt dat vastgelegd in een dossier. Als dan blijkt dat zij later toch besneden zijn, kan het misdrijf eenvoudiger worden bewezen.

Dat deze maatregelen bezwaren kunnen oproepen begrijpt Becker. “Maar je wilt deze meisjes niet aan hun lot overlaten en alleen, als het al te laat is, met hersteloperaties bezig zijn.”

Becker vindt het een probleem van de hele Nederlandse samenleving: