VVD: “We hadden op meer gehoopt”
“Natuurlijk, we hadden op meer gehoopt, maar we mogen best blij zijn met het resultaat”, zegt de Europese lijsttrekker van de VVD Malik Azmani. Volgens de exitpoll van Ipsos I&O in opdracht van NOS zakken de liberalen van 5 naar 4 zetels. Tijdens de uitslagenavond in het Rotterdamse Hotel nhow zegt Azmani tegen de aanwezige leden dat ze “best trots” mogen zijn, omdat de VVD de derde Nederlandse partij in het Europees Parlement lijkt te worden.
Hij denkt niet dat kiezers de VVD hebben afgestraft omdat de partij in Nederland gaat samenwerken met de radicaal-rechtse PVV.
Dit zijn de redenen om juist niet of wel te stemmen volgens Ipsos I&O
Onderzoeksbureau Ipsos I&O voerde in opdracht van de NOS ook onderzoek uit naar de belangrijkste redenen om juist wel of niet te gaan stemmen. Zo gaven stemmers aan dat ze het belangrijk vonden om hun stem te laten horen of het stemmen als een democratische plicht te beschouwen.
Niet-stemmers gaven als belangrijkste redenen aan geen interesse of geen vertrouwen te hebben in de Europese politiek.
Jetten: ‘positieve Europese krachten grote winnaar’
“Ik ben heel blij met deze uitslag”, reageert D66-leider Jetten. Volgens hem zijn de “positieve Europese krachten” de grote winnaar. Hij ziet dat als een signaal. “Je kan echt een redelijk alternatief bieden tegen extreemrechts en het populisme dat Europa van binnenuit kapot wil maken.”
![](https://cdn.nos.nl/image/2024/06/06/1091436/1024x576a.jpg)
Jetten: We hebben het verschil gemaakt met een positieve boodschap
Migratie en asiel, gezondheidszorg en de economie belangrijkste thema’s onder stemmers
Migratie en asiel, gezondheidszorg en de economie zijn de belangrijkste thema’s onder de stemmers. Dat blijkt uit onderzoek van onderzoeksbureau Ipsos I&O in opdracht van de NOS. Het onderzoeksbureau vroeg de ondervraagden welke thema’s een grote rol speelden bij hun keuze of juist niet.
Ook de democratie van de EU en het bestrijden van terrorisme en georganiseerde misdaad werd vaak genoemd. De oorlog in Oekraïne, digitale veiligheid en landbouwbeleid worden juist minder vaak genoemd als thema’s die een grote rol hebben gespeeld bij de partijkeuze.
Bekijk hier de exitpoll van de Nederlandse uitslag
Hoe worden de Nederlandse zetels in het Europees Parlement verdeeld volgens de exitpoll? En waar komen de kiezers vandaan? Welke kiezers stapten er over naar welke partij sinds de Tweede Kamerverkiezingen in 2023? Bekijk in deze tool hoe de zetels verdeeld lijken te worden en waar de kiezers vandaan komen.
Ook de uitslagen van de Europese Parlementsverkiezingen in alle lidstaten zullen zondagavond vanaf 23.00 uur hierin verschijnen.
NSC-lijsttrekker Gotink over mogelijke zetel: ‘Het is echt afwachten’
NSC-lijsttrekker Dirk Gotink komt mogelijk als enige van zijn partij in het Europees Parlement. “Het is een heel gekke situatie”, zegt hij in een reactie op de voorlopige exitpoll. “We hebben nu exitpolls en de foutmarge is 1 zetel. Dus wij houden dit maar vast en zijn er blij mee. Het is echt afwachten.”
![](https://cdn.nos.nl/image/2024/06/06/1091445/1024x576a.jpg)
‘Geen teleurstelling, echt waar’
PVV-leider Wilders: ‘Kunnen toch nog de grootste worden’
De PVV gaat volgens de definitieve exitpoll van Ipsos I&O van één naar zeven zetels. “Een mooi resultaat”. noemt PVV-leider Geert Wilders dat “en ik ben de kiezers ongelofelijk dankbaar”.
Hij feliciteert GroenLinks-PvdA die volgens de exitpoll het beste resultaat heeft gehaald (acht zetels). “Maar ik hoop dat we in de definitieve uitslag toch nog de grootste worden.”
![](https://cdn.nos.nl/image/2024/06/06/1091437/1024x576a.jpg)
Wilders: “Wij zijn de grootste winnaar, van 1 naar 7 zetels”
Volt blij met waarschijnlijke zetel: ‘Want we hadden er nul’
Volt-lijsttrekker Reinier van Lanschot is blij met de definitieve exitpoll. Zijn partij had vijf jaar geleden geen zetels bij de Europese verkiezingen, maar staat nu in de exitpoll op één zetel.
![](https://cdn.nos.nl/image/2024/06/06/1091421/1024x576a.jpg)
‘Wij zijn blij met één zetel, want we hadden er nul’
Het tellen is begonnen, maar de uitslag volgt pas zondag
Nu de stembureaus gesloten zijn, zijn de stembureauleden door heel Nederland begonnen met het tellen. De uitslag volgt pas zondag, als in heel Europa alle stembureaus gesloten zijn.
Op de foto hieronder is een stembureau op Terschelling te zien. Daar is het opkomstpercentage hoog, mede door de vele toeristen die met een kiezerspas hebben gestemd.
Definitieve exitpoll: flinke zetelwinst PVV, onduidelijk wie de grootste wordt
Wie de grootste wordt is nog niet duidelijk, maar volgens de definitieve exitpoll van onderzoeksbureau Ipsos I&O in opdracht van de NOS lijkt de PVV met zeven zetels een flinke zetelwinst te behalen bij de Europese Parlementsverkiezingen. GroenLinks-PvdA lijkt op acht zetels uit te komen.
Bij een exitpoll worden in een representatieve steekproef bij verschillende stembureaus stemmers gevraagd nogmaals hun stem uit te brengen. Daardoor geeft de exitpoll vaak een accuraat beeld van de uiteindelijke verkiezingsuitslag. Bij de exitpolls geldt een foutmarge van één zetel per partij, daardoor kunnen partijen een zetel hoger of lager uitkomen.
Dat heeft dus ook gevolgen voor partijen die nu op 0 of 1 zetels staan: zij kunnen alsnog in het Europees Parlement komen of er juist uit verdwijnen.
Landelijke opkomst volgens exitpoll ongeveer 47 procent
Onderzoeksbureau Ipsos I&O stelt in de definitieve exitpoll het opkomstpercentage bij naar ongeveer 47 procent. Hierin zijn ook de stemmers van het laatste halfuur meegenomen. Het opkomstpercentage is hoger dan bij de vorige Europese Parlementsverkiezingen in 2019: toen was de opkomst 42 procent. In 2009 en 2014 was de opkomst 37 procent.
Het hoogste opkomstpercentage in Nederland werd in 1979 gehaald. In dat jaar kon er voor het eerst gestemd worden voor het Europees Parlement en maakte 58 procent de gang naar de stembus.
BBB-lijsttrekker Smit: ‘Ik ben superblij’
“Ik ben superblij. Misschien komt er nog wel een zetel bij, we gaan het zien”, zegt een tevreden BBB-lijsttrekker Sander Smit. “De kiezer heeft gesproken. En ook de kiezers van andere partijen wil ik in Brussel vertegenwoordigen, een stem geven en daarmee samenwerken.”
In de voorlopige exitpoll van Ipsos I&O staat de BBB op 2 zetels. Bij de exitpoll geldt een foutmarge van één zetel per partij, waardoor de partijen ene zetel hoger of lager kunnen uitkomen. Voor de BBB geldt dus dat de uiteindelijke uitslag ook kan uitwijzen dat de partij slechts 1 of juist 3 zetels behaald heeft.
Ook BBB-fractievoorzitter van de Tweede Kamer Caroline van der Plas is blij:
![](https://cdn.nos.nl/image/2024/06/06/1091406/1024x576a.jpg)
Van der Plas blij met exitpoll: “Mensen hebben bewust voor BBB gekozen”
Ipsos I&O: landelijke opkomst op 44 procent
Volgens onderzoeksbureau Ipsos I&O was de opkomst om 20.30 uur, een halfuur voor de stembureaus sloten, landelijk 44 procent. Dat is iets hoger dan bij de vorige Europese Parlementsverkiezingen in 2019: toen was de uiteindelijke opkomst 42 procent.
Het hoogste opkomstpercentage in Nederland werd in 1979 gehaald. In dat jaar kon er voor het eerst gestemd worden voor het Europees Parlement en maakte 58 procent de gang naar de stembus.
Gejuich bij GroenLinks-PvdA, nog geen reactie Wilders
Direct na de eerste exitpoll van Ipsos I&O waarin GroenLinks-PvdA op acht zetels lijkt uit te komen, werd er in TivoliVredenburg, waar de partij bijeen is, flink gejuicht.
De PVV stevent af op zeven zetels en behaalt dus een forse winst ten opzichte van de vorige Europese verkiezingen waarbij de partij één zetel haalde. Geert Wilders bekijkt de exitpolls vanuit Den Haag en heeft nog niet gereageerd.
![](https://cdn.nos.nl/image/2024/06/06/1091404/1024x576a.jpg)
Juichen Groenlinks-PvdA
Exitpoll Ipsos I&O: flinke zetelwinst PVV, onduidelijk wie grootste wordt
Wie de grootste wordt is nog niet duidelijk, maar volgens de eerste exitpoll van onderzoeksbureau Ipsos I&O in opdracht van de NOS lijkt de PVV met zeven zetels een flinke zetelwinst te behalen bij de Europese Parlementsverkiezingen. GroenLinks-PvdA lijkt op acht zetels uit te komen.
De exitpoll is gebaseerd op de uitgebrachte stemmen tot 20.30 uur. Bij een exitpoll worden in een representatieve steekproef bij verschillende stembureaus stemmers gevraagd nogmaals hun stem uit te brengen. Daardoor geeft de exitpoll vaak een accuraat beeld van de uiteindelijke verkiezingsuitslag. Bij de exitpolls geldt een foutmarge van één zetel per partij, daardoor kunnen partijen een zetel hoger of lager uitkomen.
Dat heeft dus ook gevolgen voor partijen die nu op 0 of 1 zetels staan: zij kunnen alsnog in het Europees Parlement komen of er juist uit verdwijnen.
Om 21.30 uur volgt nog een definitieve exitpoll, waarin ook de laatste stemmen meegenomen zijn.
Hieronder zie je de zetelverdeling van de partijen volgens de eerste exitpoll:
Waarom de verkiezingsuitslag pas zondag bekend is
Als de stembureaus over een uur sluiten, zullen de stembureauleden beginnen met het tellen van de stemmen. Toch moet Nederland tot zondagavond wachten op de verkiezingsuitslag.
Er is een Europese wet die bepaalt dat de resultaten van de Europese verkiezingen pas naar buiten mogen worden gebracht nadat alle stembureaus in EU-lidstaten gesloten zijn. De Europese Commissie wil zo voorkomen dat eerdere uitslagen de verkiezingsuitslag in andere landen beïnvloeden.
In de meeste landen kunnen de inwoners pas zondag naar de stembus. Nadat de laatste stembureaus gesloten zijn, mogen de uitslagen gepubliceerd worden. In Italië sluiten het allerlaatste stembureau om 23.00 uur en vanaf dan mogen de stemmen gepubliceerd worden. Omdat de stemmen in Nederland dan allang geteld zijn, kan de uitslag direct worden gepubliceerd.
Op de kaart hieronder zie je op welke datum de Europese lidstaten stemmen:
Stembureaus sluiten over een uur
Nog een uur en dan sluiten alle stembureaus. Dan komt direct de eerste exitpoll van Ipsos I&O in opdracht van de NOS.
Hiervoor werden zo’n 20.000 tot 30.000 stemmers bij 35 stembureaus gevraagd op welke partij zij gestemd hadden. Zij vormen een representatieve groep, waardoor er uiteindelijk een uitslag uitkomt die een goede indicatie geeft van het resultaat.
Ipsos I&O: landelijke opkomst op 37 procent
Volgens onderzoeksbureau Ipsos I&O was de opkomst om 19.45 uur landelijk 37 procent. Dat is nog steeds aanzienlijk hoger dan bij de vorige Europese verkiezingen. Toen was de opkomst op dit tijdstip 34 procent.
Het volgende voorlopige landelijke opkomstpercentage van Ipsos I&O volgt na 21.00 uur, als de stembureaus gesloten zijn.
In de driewieler het stembureau in
Meneer Colebrander is 92 jaar en slecht ter been, maar wilde wel graag stemmen. Zijn verzorgingshuis regelde een driewieler, waarmee hij in een stembureau in Oosterbeek mocht stemmen.
Influencers roepen volgers nogmaals op te gaan stemmen
Influencers roepen hun volgers op verkiezingsdag nogmaals op hun stem uit te brengen voor de Europarlementariërs.
Vorige week sprak NOS met verschillende influencers die door Den Haag of Brussel werden benaderd om de Europese verkiezingen te promoten. Het Nederlandse ministerie van Binnenlandse Zaken liet aan de NOS weten dat het de eerste keer is dat influencers op deze schaal zijn ingezet voor de publiekscampagne in aanloop naar verkiezingen.
Lees meer over hoe Brussel en Den Haag influencers inzetten:
Ook meerdere lokale referenda vandaag
In verschillende gemeenten kunnen inwoners vandaag niet alleen hun stem uitbrengen voor het Europees Parlement, maar mogen ze zich ook in een referendum uitspreken over lokale kwesties. Het samenvoegen van een referendum met een verkiezing is niet alleen goedkoper, maar kan ook tot een hogere opkomst leiden.
In Amsterdam brengen kiezers hun stem uit over het nieuwe plan over de ‘Hoofdgroenstructuur’. Ze kunnen aangeven of ze voor of tegen de groenplannen van de gemeente zijn. Het laatste referendum voor de hele stad Amsterdam was in 2002 en ging over de verzelfstandiging van vervoersbedrijf GVB. Een meerderheid sprak zich uit tegen de verzelfstandiging. Uiteindelijk werd GVB vijf jaar later alsnog zelfstandig.
In de gemeente Katwijk wordt een referendum gehouden over de uitbreiding van de parkeerregulering en in Alkmaar wordt er gestemd over het instellen van een algemeen vuurwerkverbod in de gemeente.
De voorlopige uitslagen van de referenda worden, in tegenstelling tot die van de Europese Verkiezingen, wel al vanavond bekendgemaakt.
Ipsos I&O: landelijke opkomst op 29 procent
Volgens onderzoeksbureau Ipsos I&O was de opkomst om 17.45 uur landelijk 29 procent. Dat is een stuk hoger dan bij de vorige verkiezingen. Vijf jaar geleden was de opkomst op dit tijdstip 24 procent.
Het volgende voorlopige landelijke opkomstpercentage van Ipsos I&O volgt na 19.45 uur.
Ook in Estland wordt gestemd, maar echte verkiezingsdagen pas later
Ook in Estland kan vandaag al gestemd worden. Anders dan in Nederland mag dat daar ook digitaal. Tot gisteravond 20.00 uur hadden 57.431 Esten online gestemd. Op kleine schaal kon ook al gestemd worden in stemlokalen: vooral in de dorps- en stadskernen van het land waren de stembureaus al open. Daar stemden tot gisteravond 20.00 uur 31,833 mensen.
In totaal bracht daarmee 9,1 procent van de Esten die mogen stemmen tot 20.00 uur gisteravond hun stem uit. Morgen, overmorgen en zondag openen alle 377 stembureaus in Estland.
102-jarige heeft al minstens 85 keer stem uitgebracht
Henrika den Boesterd van Renswoude bracht vandaag ook haar stem uit, net als vele andere Nederlanders. Maar weinigen zullen zo vaak hebben gestemd als zij: ze bracht in haar leven al zeker 85 keer haar stem uit bij onder meer gemeenteraadsverkiezingen, provinciale statenverkiezingen en bij Europese verkiezingen, meldt RTV Utrecht.
De 102-jarige Den Boesterd van Renswoude zegt dat ze al haar hele leven op dezelfde partij stemt. Vandaag stemde ze in een stembureau in Vleuten. “We hebben gevochten voor vrouwenstemrecht. Daarom vind ik het belangrijk zo lang mogelijk zelf te stemmen” zei zij tegen RTV Utrecht.
Kieskompas nu al vaker geraadpleegd dan vijf jaar geleden
Het Europese Kieskompas is nu al vaker ingevuld dan bij de vorige Europese Parlementsverkiezingen, meldt Kieskompas. De teller staat op 350.000, waar het Kieskompas vorige keer in totaal 300.000 keer werd geraadpleegd.
Het Kieskompas staat sinds 8 mei online. “Bij de lancering zie je dat relatief veel mensen het Kieskompas raadplegen”, zegt projectmanager Jeroen van Lindert van Kieskompas. Op die dag werd de stemhulp ongeveer 40.000 keer ingevuld. Daarna gebeurde dat slechts enkele duizenden keren per dag. “Pas 4 juni begint het weer te leven, al zie je een aanloop van enkele dagen.”
Voor andere verkiezingen begint het interesse veel eerder, zegt Van Lindert. Of het nu gaat om de Tweede Kamerverkiezingen, Provinciale Statenverkiezingen of Gemeenteraadsverkiezingen: bij binnenlandse verkiezingen wordt het Kieskompas vaker en eerder ingevuld.
Bij de vorige Europese verkiezingen, vijf jaar geleden, was twee derde van het totaal aantal bezoeken op de verkiezingsdag zelf en de dag ervoor.
Ipsos I&O: landelijke opkomst op 23 procent
Volgens onderzoeksbureau Ipsos I&O was de opkomst om 15.45 uur landelijk 23 procent. Dat is flink hoger dan bij de vorige verkiezingen in 2019. Toen stond de opkomst op dit tijdstip op 19 procent. De opkomst eindigde dat jaar op 42 procent.
Het volgende voorlopige landelijke opkomstpercentage van Ipsos I&O volgt na 17.45 uur.
Het hoogste opkomstpercentage dateert uit 1979, de eerste keer dat er gestemd kon worden voor het Europees Parlement.
Historische opkomstcijfers bij Europese Parlementsverkiezingen in Nederland:
Jaar | Opkomst |
1979 | 58 procent |
1984 | 51 procent |
1989 | 48 procent |
1994 | 36 procent |
1999 | 30 procent |
2004 | 39 procent |
2009 | 37 procent |
2014 | 37 procent |
2019 | 42 procent |
Opkomst verkiezingen op 7 procent, zelfde als in 2019
Volgens onderzoeksbureau Ipsos I&O ligt het opkomstpercentage gemeten tot 10.30 uur landelijk op 7 procent. Dat is exact hetzelfde percentage op dit tijdstip bij de Europese Parlementsverkiezingen van 2019. Het percentage eindigde dat jaar op 42 procent.
In Utrecht heeft even voor 11.00 uur 11,8 procent van de kiezers gestemd, meldt de gemeente. In Nijmegen ligt het opkomstpercentage op 9,7 procent, in Groningen zit men op 9,5 procent, in Eindhoven is de opkomst 8,3 procent en Den Haag volgt op 8 procent,
Rotterdam blijft vooralsnog achter met 7,1 procent.
Het volgende voorlopige landelijke opkomstpercentage volgt na 13.45 uur.
Vijf gemeenten met klein stembiljet als proef
In Alphen aan den Rijn, Boekel, Borne, Midden-Delfland en Tynaarlo kan bij wijze van proef worden gestemd op een nieuw, klein stembiljet. Het biljet is 30 bij 40 centimeter groot en bevat alleen de namen en logo’s van de partijen.
Er staan geen namen van kandidaten op, maar nummers. Een vakje met een nummer bij een partij kan rood worden gekleurd om een stem uit te brengen. De kiezers in die gemeenten hebben een namenlijst thuisgestuurd gekregen. En er hangt een lijst in de stemhokjes. Wie een fout maakt, mag twee keer om een nieuw biljet vragen.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken kijkt na de verkiezingen hoe de proef is verlopen. Daarna wordt besloten of het biljet in heel Nederland gebruikt kan worden. Daarvoor is dan wel een wijziging in de kieswet nodig.
Demissionair minister Hugo de Jonge zei eerder te hopen dat “met de gemeenteraadsverkiezingen in 2026 iedereen kan stemmen met het nieuwe stembiljet”.
Kieskompas: bijna helft Nederlanders wil weer grenscontroles tussen EU-landen
Om de immigratie naar de EU te verminderen, wil bijna de helft van de Nederlanders die het Kieskompas invulde dat er weer grenscontroles moeten komen tussen lidstaten. Dat concludeert de verkiezingswijzer na een analyse van ruim 51.000 antwoorden die zijn gegeven. Een van de stellingen was: “Om immigratie te verminderen, moeten er weer grenscontroles tussen EU-landen komen”.
De meeste inwoners in Drenthe (60 procent) zijn voor het herinvoeren grenscontroles, maar ook in Overijssel, Noord-Holland en Friesland is de meerderheid daar voorstander van.
De meeste mensen die op de PVV of FvD gaan stemmen willen opnieuw een controle aan de binnengrenzen (90 procent). Mensen die op Volt GroenLinks-PvdA en D66 stemmen, zijn bijna allemaal tegen.