Grote winkelketens vallen om, ‘blijven innoveren om relevantie niet te verliezen’

• Roeland Müller

  verslaggever Economie

“Sorry, deze winkel is permanent gesloten. We gaan je missen”, leest Olaf Zwijnenburg op een A4’tje op het raam van The Body Shop in het winkelhart van Arnhem. Hij is sectormanager retail van Rabobank en was jarenlang betrokken bij tal van transities van winkelketens.

Of het winkelend publiek op zijn beurt ook de cosmeticaketen gaat missen, vraagt Zwijnenburg zich af. “Het is een heel dun lijntje tussen winst en verlies. Het was blijkbaar onvoldoende om het vol te houden.”

Tussen de ruim 4000 Nederlandse bedrijven die dit jaar failliet gingen zitten 336 bedrijven uit de detailhandel. Daarmee stijgt het aantal faillissementen in de retail met 21 procent ten opzichte van 2023. En dan moeten de CBS-cijfers van december nog komen.

Dat blijft niet onopgemerkt in de winkelstraat. The Body Shop, Dunkin’ Donuts, Game Mania, Bristol, Esprit, Clarks en Blokker: flink wat winkelketens met veel vestigingen sluiten de deuren.

“Er is echt iets aan de hand”, zegt Zwijnenburg. “Het is een giftige cocktail van inflatie, dalende verkoopvolumes en sterk stijgende kosten voor inkoop, personeel, energie, huren en het terugvorderen van de corona-belastingschuld.”

Voor een Blokker-pand met leegverkoop-posters zegt Zwijnenburg: “Dit is extra pijnlijk. Een implosie van een echt winkelimperium. Met name voor alle werknemers is het tragisch.”

Dat Blokker-neef Roland Palmer de winkelnaam nu koopt, vindt Zwijnenburg een goede zaak. Wel zal opnieuw groeien lastig worden, denkt hij. Tot nu is bekend dat voorlopig alleen de webshop en 45 Blokker-franchisenemers openblijven.

Die leegte wordt niet zomaar opgevuld. Uit onderzoek naar de winkelstraat door Locatus blijkt dat in de eerste helft van 2024 de leegstand in de winkelstraat toenam. Dat is daarna niet hersteld.

Sinds 2010 is bijna een kwart van het totale aantal winkels verdwenen, blijkt uit onderzoek van Rabobank. Al sinds die tijd verdwenen 24.000 non-foodwinkels.

Toch geeft de consument wel degelijk geld uit. In 2024 herstelde de economie zich licht met dank aan de consumentenbestedingen. Dat herstel zet zich komend jaar door. Het economisch bureau van ING verwacht een economische groei van 1,3 procent.

“De eerste helft van 2024 was de consument terughoudend, maar daarna zagen we groei van de bestedingen”, zegt Gerarda Westerhuis, sectoreconoom retail van ABN Amro.

Ook volgend jaar blijft de consument shoppen, is de verwachting. “In 2025 groeit de retail, maar niet onstuimig. Binnen de retail doen gezondheid en wellness het opvallend goed.”

Maar om de consument in de buidel te laten tasten, moet een retailer wel blijven innoveren, zegt Zwijnenburg. “Neem Blokker. Dat bedrijf was ooit heel vroeg met goedkope inkoop uit verre landen. Daardoor kon het enorm groeien.”

“Toch heeft Blokker in korte tijd relevantie verloren.” De huishoudketen kwam pas laat op gang met een webwinkel en huishoudelijke productgroepen kwamen ook bij concurrenten te liggen.

Olaf Zwijnenburg staat stil bij drie vrij nieuwe winkels naast elkaar: “Een hip brillenmerk, een roze juwelenketen voor jonge vrouwen en een zaak met casual chique mannenkleding.”

“Drie voorbeelden die online begonnen zijn en nu stenen winkels openen. Ze weten via sociale media hun doelgroep te vinden en weten nu online en offline te combineren. Zij weten bricks and clicks naadloos met elkaar te verbinden.”

Behalve voor online merken in stenen winkels, zal er ruimte blijven voor grotere ketens en zelfstandige winkels. “Wij zien kansen voor grote ondernemingen die hun zaken op orde hebben, maar ook voor kleinere nichespelers”, zegt Zwijnenburg. “Hier in Arnhem hebben we de zeven straatjes. Daar zitten veel lokale ondernemers die het goed doen.”