NOS Nieuws•
In heel wat huizen is het gourmetstel voor de kerstdagen weer van zolder gehaald en wordt er volop vlees mee bereid. Waarom is eten zo belangrijk tijdens de feestdagen? En hoe kan het dat gourmetten een officieuze kerstmaaltijd is geworden? Traditie-expert Ineke Strouken legt het uit.
“Onze band met eten rond de kerstdagen komt uit de negentiende eeuw. Met Sint Maarten begon vroeger het ‘slechte seizoen’, dan werd nog één keer volop gegeten.” Daarna moest men zuinig aan doen. Met Sinterklaas werd dan weer uitgepakt met een goede maaltijd.
“Tussen 21 december en 6 januari versierden mensen hun huizen, kroop iedereen bij elkaar en was er veel eten en licht. Dan mochten de kaarsen flink branden. Dat doen we nu nog steeds in de kerstperiode.” Strouken noemt die weken de ‘dikke vreetavonden’.
Lekker makkelijk
Ze weet ook waar de gourmet-lust met kerst vandaan komt. “In de jaren zeventig is dat begonnen, met oranje gourmetstellen. Na de Tweede Wereldoorlog werd Kerstmis belangrijker als familiefeest en was er meer geld om feestelijk uit te pakken. Met kerst is samenzijn en eten voor ons heel belangrijk. Veel mensen nodigen natuurlijk familie uit. Gourmetten is makkelijker dan een heel kerstdiner organiseren, want je hebt daar minder werk aan.”
Later werd de kerstgekte alleen maar groter. “Vanaf eind jaren 80 kwamen er producten zoals kerstsokken en zelfs wc-papier met kerstversiering. Tegenwoordig zijn het vooral glitterjurken die we aan de kersttafel zien, en is die hype van kerst-opdrukken weer verdwenen.”
Eerste kerstdag was volgens Strouken vanouds vooral een religieuze dag. “Op Tweede kerstdag ging je erop uit, om een wandeling te maken bijvoorbeeld. Nederlanders hebben veel tweede feestdagen, bijvoorbeeld ook met Pasen. Met kerst is de eerste dag meer ingetogen. Het inwonend personeel mocht tot de eerste decennia van de vorige eeuw op tweede kerstdag naar huis om met hun eigen familie te zijn. Zij kregen dan een mand mee met hapjes, een kerstkaart, een spelletje en iets houdbaars. Uit die traditie is het kerstpakket ontstaan.”
Overal ter wereld wordt Kerstmis anders gevierd. In Rusland wordt het in de orthodoxe kerken pas gevierd op 7 januari. “Elk land heeft een eigen kerstmaaltijd. Panettone in Italië, bij ons kalkoen of konijn met gestoofde peertjes. In Polen en Scandinavië eten ze met Kerstmis juist weer vis.” In Australië is ham het traditionele kerstgerecht.
Zelf heeft Ineke Strouken vanavond geen traditionele maaltijd op tafel staan, alleen de kersttulband bakt ze met de feestdagen. “En bij ons thuis geldt: geen Kerstmis zonder worstenbroodjes!”
