Hoogstonwaarschijnlijk dat Nederland CO2-doel haalt: ‘Flink pakket maatregelen nodig’

• Charlotte Klein

  redacteur Klimaat

De kans dat Nederland het wettelijke klimaatdoel haalt is minimaal. Met het klimaatbeleid van het huidige kabinet is de kans daarop zelfs minder dan vijf procent, berekent het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in de nieuwste Klimaat- en Energieverkenning (KEV).

“Heel erg onwaarschijnlijk”, concludeert de overheidsinstantie die het Nederlandse klimaatbeleid jaarlijks beoordeelt voor het kabinet.

Het klimaatdoel, 55 procent minder uitstoot in 2030 dan in 1990, raakt volgens het PBL zelfs verder uit zicht. Met de huidige plannen zou Nederland uitkomen op 44 tot 52 procent reductie in 2030. Volgens het PBL ligt geen enkele sector op koers.

PBL-directeur Marko Hekkert waarschuwt dat de opgave ook alsmaar groter wordt. “Daarom is continu ons verhaal: stel niet uit. Hoe langer je dingen uitstelt, hoe moeilijker het wordt.”

Hekkert legt uit dat vorig jaar, onder het vorige kabinet, de kans nog 15 procent was dat de doelen gehaald zouden worden. “Die kans is nu echt kleiner geworden. Die kans kan toenemen als het kabinet besluit om een flink pakket extra maatregelen te nemen, wat leidt tot een extra reductie van de uitstoot.”

Het kabinet onderschreef in het coalitieakkoord de klimaatdoelen van Parijs. Ook stond er dat als de klimaatdoelen niet gehaald worden er alternatief beleid zou worden gevormd. Minister van Klimaat en Groene Groei Sophie Hermans gaf daar vandaag een gedeeltelijke invulling aan, maar uitgebreider beleid volgt later.

Hieronder is te zien dat de geraamde uitstoot bij verschillende sectoren dit jaar (KEV 2024) toeneemt ten opzichte van de voorspellingen van vorig jaar (KEV 2023).

Volgens het PBL zijn er drie oorzaken waardoor de doelen steeds verder uit zicht raken. Allereerst zijn de energieprijzen gedaald, waardoor huishoudens en industrie minder prikkels krijgen om te besparen of duurzame investeringen te doen. Door de energiecrisis gingen ze minder fossiele brandstoffen verbruiken, zodat de CO2-uitstoot daalde. Nu de prijzen weer bijna op het oude niveau zijn, heeft dat effecten op de uitstoot nu en de toekomst.

In de tweede plaats zijn er problemen in de uitvoering: windparken op zee zijn vertraagd, evenals de opschaling van groene waterstof.

Ten slotte wil het kabinet-Schoof CO2-besparende maatregelen terugdraaien. Voorbeelden zijn het schrappen van rekeningrijden, het verhogen van de maximumsnelheid op sommige snelwegen, het afschaffen van de salderingsregeling voor eigenaren van zonnepanelen, het toch niet verhogen van energiebelasting en beslissingen over de hoeveelheid mest die mag worden uitgereden op het land.

Hieronder is te zien dat volgens de berekeningen van het PBL 55 procent minder uitstoot ten opzichte van 1990 heel waarschijnlijk niet gehaald wordt. Het gat tussen het doorgetrokken lijntje (cijfers tot nu toe) en het stippellijntje (voorspelling) komt omdat de data over 2024 nog niet beschikbaar zijn. Dat het lijntje iets hoger weer begint vanaf 2025 heeft ermee te maken dat het PBL ervan uitgaat dat door de lage energieprijzen de uitstoot dit jaar weer is toegenomen.

Het PBL zegt dat de tijd begint te dringen voor nieuw beleid om het 2030-doel nog te halen. “Voor grote investeringen is vijf tot tien jaar voorbereiding gangbaar. Beleid dat lang duurt om in te voeren zal in de vijf jaar die nog rest geen resultaat meer opleveren”, waarschuwen de onderzoekers.

Wat zouden hypothetisch gezien negen maatregelen zijn om die doelen wel snel te halen? Probeer het hieronder: