Illegale arbeidsmigranten komen van steeds verder naar ons land

• 

  Marleen de Rooy

  Politiek verslaggever

Het aantal mensen dat onder slechte omstandigheden en zonder vergunning in ons land komt werken neemt nog altijd toe, en steeds vaker komen ze ook van verder weg. Waar voorheen de arbeidsmigranten vooral Polen, Roemenen of Hongaren waren, komen ze nu vaak uit Oekraïne, Georgië of landen nog verder weg. De arbeidsinspectie spreekt tegen de NOS van een trend.

Eind deze maand bespreekt het kabinet een wet met een hardere aanpak: werkgevers die met illegalen werken, kunnen in plaats van boetes dan ook gevangenisstraffen krijgen.

Met name uitzendbureaus zoeken nu steeds verder weg omdat de vraag naar goedkope arbeid maar blijft toenemen. Tijdens een controle van de arbeidsinspectie bij een tuinbouwbedrijf in het westen van het land, waar de NOS bij mocht zijn, werden onlangs zeker twintig mensen uit Georgië aangetroffen die geen vergunning hadden om in Nederland te werken.

Ook werkten ze veel meer uren dan opgegeven. Zij werden via een uitzendbureau en doorleenbedrijf aan het werk gezet bij de tuinder. De werkgever en het uitzendbureau wacht een boete van honderdduizenden euro’s.

Bekijk hier hoe die inval verliep:

De arbeidsinspectie ziet dit veel vaker. “Eigenlijk zie je heel plat dat het aantal arbeidsmigranten begint op te raken”, zegt directeur Toezicht Marijke Kaptein. “Alle werkgevers die zo graag mensen goedkoop aan het werk willen, daar hebben we niet voldoende mensen voor binnen de EU. Dan krijg je allemaal modellen om mensen van buiten de EU naar Nederland te halen.”

Er zijn nu tussen de 600.000 en 800.000 arbeidsmigranten in Nederland. En de vraag naar deze werknemers blijft groeien. Nu komen er per jaar 40.000 tot 50.000 bij. Een groot deel van hen is laagbetaald, en werkt in de vleesindustrie, distributiecentra, of de glastuinbouw. “We zijn een lagelonenland, maar we zijn ook een land dat zo ongelofelijk veel doet, op zo een klein plekje. Dat is niet mogelijk. Eigenlijk hollen we het uit”, zegt Kaptein.

Ze vindt daarom dat er keuzes gemaakt moeten worden. Welk deel van de economie wil je laten groeien, welk deel wil je in stand houden en welk deel wil je laten krimpen? “De huidige groei van arbeidsmigranten gaat ten koste van de hoeveelheid huizen die beschikbaar zijn, de scholen, de zorg. Dus daar heeft de politiek natuurlijk wel een belangrijke rol, in het maken van die keuze.”

De arbeidsinspectie ziet vaak hoe slecht er met de arbeidsomstandigheden wordt omgegaan. “Soms zien we matrassen in de stellingkasten van distributiecentra, daar slapen werknemers dan om en om in.” Ook worden mensen zonder pardon op straat gezet als ze klagen of bijvoorbeeld ziek zijn.

Minister Van Hijum van Sociale Zaken vindt dat Nederland in de spiegel moet kijken. “Ik denk dat we in Nederland te afhankelijk zijn geworden van goedkope arbeid. Veel te veel sectoren zijn verslaafd geraakt aan arbeidsmigratie als oplossing voor hun probleem.”

Daar moet volgens de minister een einde aan komen. “We zullen niet meer accepteren dat goedkope arbeid en misstanden het beeld voor de toekomst is.” Maar zo eenvoudig is dat nog niet. Want echt harde keuzes maken en sommige sectoren sluiten, zover zal dit kabinet niet gaan.

Voor nu hoopt de minister vooral dat strengere straffen en meer controles zullen helpen. Eind deze maand bespreekt het kabinet een wet die het mogelijk maakt om werkgevers en uitzendbureaus makkelijker strafrechtelijk te vervolgen bij uitbuiting, waardoor zelfs een gevangenisstraf het gevolg kan zijn voor de werkgever of het uitzendbureau.