Industrie en milieubeweging eensgezind ontevreden over huidig klimaatbeleid

• 

  Rob Koster

  verslaggever Economie

Je zou denken dat als het klimaatbeleid tot grote onvrede leidt bij milieuorganisaties, er iets van tevredenheid zou zijn bij de fossiele industrie. Toch luidt de voltallige industrie deze week samen met de vakbonden de noodklok. Ook in de Tweede Kamer zijn er weinig complimenten voor het beleid van demissionair minister Hermans van Klimaat en Groene Groei.

Het debat dat eigenlijk over een aantal wijzigingen uit de voorjaarsnota zou moeten gaan, ontpopt zich tot een evaluatie van haar korte regeerperiode in het kabinet-Schoof. Er gaat weinig tot niets goed volgens Kamerleden van links tot rechts. Los van verschillen van inzicht gaat het vooral over de constatering dat de boel vastloopt. Zowel de afgesproken reductie van de CO2-uitstoot als de ‘groene groei’ van de industrie blijft achter.

Om de wettelijk vastgestelde klimaatdoelen in 2030 te halen, moet de industrie voor een deel van het gas af. Toen in 2022 de gasprijs door het dak ging, wilden veel grote bedrijven die sprong maken. Dat betekent meestal een overstap naar duurzame elektriciteit uit zon en wind. Sommige bedrijven willen over op groene waterstof gemaakt uit duurzame elektriciteit.

In de praktijk lijkt alles vast te lopen in een moeras van stikstofproblematiek, netcongestie, en een slechte internationale concurrentiepositie. Daarnaast is er een gebrek aan vertrouwen in consistent kabinetsbeleid. Alles bij elkaar veroorzaakt het inmiddels sluiting van chemische bedrijven in de Rotterdamse haven en reorganisatie in Terneuzen. Het gaat om vele honderden banen.

Om over te schakelen op elektriciteit is er om te beginnen een zware aansluiting op het elektriciteitsnet nodig. Er staan inmiddels 20.000 bedrijven op de wachtlijst voor zo’n aansluiting. Niet voor een paar maanden maar voor vele jaren. Als een bedrijf wel een aansluiting kan krijgen zorgt de stikstofproblematiek regelmatig voor problemen met het verkrijgen van een bouwvergunning.

Omdat de industrie de overstap naar elektriciteit vaak niet kan maken, twijfelen windparkbouwers over nieuwe projecten op de Noordzee. Hierdoor wordt er ook getwijfeld over de bouw van zogeheten elektrolysers die groene waterstof kunnen produceren. Vier kavels op de Tweede Maasvlakte blijven daarom vooralsnog leeg.

Er is een beetje hoop dat na de val van het kabinet de weg vrij is om in de maanden op weg naar verkiezingen het klimaatbeleid te reanimeren. De PVV is als tegenstander van klimaatbeleid uit het kabinet, en overigens ook afwezig bij het debat.

Om de industrie te redden wil een Kamermeerderheid afschaffing van de Nederlandse CO2-belasting. Die belasting komt boven op het Europese systeem dat grote bedrijven verplicht CO2-rechten te kopen.

Inmiddels heeft de minister bekend gemaakt dat ze de Nederlandse CO2-belasting wil uitstellen tot 2030. Dat betekent nog altijd geen zekerheid voor bedrijven, zegt de industrie, en geen stimulans voor verduurzaming, zegt de milieubeweging.

Het ministerschap van Klimaat en Groene Groei is in dit kabinet geen dankbare taak. Oppositiepartij D66 twijfelt in het debat niet aan de goede bedoelingen van Hermans, maar de minister staat vaak alleen, is de conclusie van de partij. Tijdens het coalitieoverleg over de voorjaarsnota deden de politiek leiders van de vier coalitiepartijen, zonder overleg met de minister, een greep in de kas van het Klimaatfonds.

Na afloop was het ministerie van Hermans 600 miljoen euro lichter gemaakt. Met zulke politieke vrienden heb je geen vijanden nodig, moet de minister hebben gedacht. Dat bleek nog maar eens toen haar partij, de VVD, in de Tweede Kamer ook tegen haar zin voor afschaffing van de CO2-belasting stemde.

Toch is de industrie nog altijd van mening dat de lasten hoger zijn dan in onze buurlanden. Gaan automobilisten die elektrisch rijden meer belasting betalen. Krijgen bezitters van zonnepanelen minder terug voor geleverde elektriciteit. Staan er 20.000 bedrijven op een wachtlijst voor elektriciteit. En, worden de klimaatdoelen zo goed als zeker niet gehaald.

Demissionair minister Hermans maakte vlak voor het debat bekend dat ze geen kandidaat is namens de VVD voor de Tweede Kamer bij de verkiezingen eind oktober. Ondertussen blijft de minister praten met de industrie en onderzoekt ze mogelijkheden om het halen van de klimaatdoelen dichterbij te brengen. Of daarvoor ook geld beschikbaar is op Prinsjesdag lijkt onwaarschijnlijk.