NOS Nieuws•
Met praktisch haalbare innovaties en maatregelen in de landbouwsector kan de emissie van ammoniak de komende vijf jaar met bijna 50 procent worden teruggedrongen. Dat blijkt uit onderzoek van de Wageningen Universiteit in opdracht van de provincies, verenigd in het Interprovinciaal Overleg (IPO). Daarmee kan de stikstofuitstoot voor een groot deel worden verminderd. De melkveehouderij heeft het grootste innovatiepotentieel.
In mei 2019 oordeelde de Raad van State dat de overheid te veel ondernemers had toegestaan om stikstof uit te stoten en dat dit schadelijk is voor kwetsbare natuurgebieden. Boeren en bedrijven mogen sindsdien niet meer uitbreiden zonder een stikstofvergunning.
Stikstof zelf is niet schadelijk, maar sommige stikstofverbindingen kunnen dat wel zijn. Bij de stikstofcrisis van de laatste jaren draait het om twee gassen: stikstofoxiden en ammoniak. Dat laatste komt vooral vrij bij de ontlasting van dieren, zoals koeien in de landbouw.
Ook de uitstoot van broeikasgassen kan behoorlijk worden teruggedrongen door innovaties, blijkt uit het onderzoek: met 27 tot 48 procent. In theorie kan er nog meer: de emissies van ammoniak en methaan kunnen samen tot wel 72 procent worden gereduceerd ten opzichte van de metingen in 2019.
‘Bedrag ontoereikend’
“Dit rapport laat zien dat je de doelen kunt halen als álle boeren álle beschikbare innovaties perfect implementeren”, zegt stikstofhoogleraar en medeauteur Wim de Vries.
Om die percentages daadwerkelijk te halen, benadrukken de onderzoekers dat alle bedrijven in de sector moeten innoveren. “Mijn inschatting is dat je de doelen voor twee derde kunt realiseren door innovatie en dat je om de doelen te halen de veestapel met zo’n 20 à 30 procent moet inkrimpen”, zegt De Vries.
Minister Wiersma wil het stikstofprobleem vooral aanpakken met landbouwinnovaties, zoals andere stalsystemen en robotisering. November 2024 werd bekend dat ze daar ruim 2 miljard euro voor wil uittrekken.
De onderzoekers schatten dat innovaties op het gebied van stallen, voer en mest jaarlijks gemiddeld bijna 400 miljoen euro kosten. “Dan ben je snel door die 2 miljard heen en is die niet toereikend”, zegt De Vries.
Als de kosten bij de boer zelf terecht zouden komen, zou dat een melkveehouder bijna 75.000 euro per jaar kosten, becijferde Trouw.
Als je niet weet of je bedrijf mag blijven bestaan, ga je niet innoveren.
“Kijk uit met te grote beloftes over de potentie van innovaties”, reageert hoogleraar milieu en duurzaamheid Jan Willem Erisman. “We zitten niet voor niets al zes jaar in een crisis omdat de acceptatie van maatregelen bij boeren laag is.”
Innovatie kan een deel van de oplossing zijn, maar allereerst moet er politieke duidelijkheid komen, meent Erisman. “Als je niet weet of je bedrijf mag blijven bestaan, ga je niet innoveren. En als je wilt dat boeren minder kunstmest of krachtvoer gebruiken, dan moet ook duidelijk zijn welke vergoeding ertegenover het verlies aan opbrengsten staat.”
Ook aan de innovaties zelf kleven volgens Erisman mitsen en maren. “Een deel van de innovaties is slecht te handhaven en niet alle innovaties worden geaccepteerd. Ik denk aan het middel Bovaer dat de methaanuitstoot van koeien vermindert, maar waartegen in het Verenigd Koninkrijk veel weerstand ontstond. Mensen wantrouwden de melk van koeien die Bovaer bij hun voer kregen.”
‘Kom met houdbare oplossing’
Het huidige kabinet besloot de 24 miljard euro die het vorige kabinet had vrijgemaakt om de stikstofproblemen aan te pakken te schrappen. Voor de aanpak van het stikstofprobleem stelde het huidige kabinet 5 miljard beschikbaar.
Verantwoordelijk minister Wiersma kwam begin vorige maand met haar plan van aanpak, maar dat werd in de Kamer niet met enthousiasme ontvangen.
De rechtbank riep het kabinet eind vorige maand op om na 5,5 jaar met een houdbare oplossing voor het stikstofprobleem te komen. De rechtbank deed die oproep in de uitspraak in een zaak tegen een melkveehouderij uit Zeist. De eigenaar wil dit bedrijf al jaren uitbreiden met een stal voor vleeskuikens. Hij kreeg twee keer een vergunning van de provincie, maar die is beide keren vernietigd nadat natuurorganisaties naar de rechtbank waren gestapt.
Binnen het kabinet leven grote zorgen over de gevolgen van de uitspraak. “We moeten doorbraken forceren”, aldus premier Schoof, die inmiddels een ministeriële commissie stikstof in het leven heeft geroepen.
