NOS Nieuws••Aangepast
Het Internationaal Strafhof veroordeelt de sancties die de Amerikaanse president Trump instelt tegen functionarissen van het hof. Volgens het hof is het besluit van Trump erop gericht zijn “onafhankelijke en onpartijdige juridische werk te schaden”.
Trump heeft per decreet sancties ingesteld tegen medewerkers van het Internationaal Strafhof (ICC) vanwege de arrestatiebevelen die het hof heeft uitgevaardigd tegen de Israëlische premier Netanyahu en oud-minister van Defensie Gallant voor hun rol in de Gaza-oorlog.
De sancties bestaan uit financiële straffen en visumrestricties voor ICC-personeel. Ook voor Nederland zouden ze gevolgen kunnen hebben, zegt hoogleraar André Nollkaemper van de Universiteit van Amsterdam.
In een reactie zegt het ICC dat het vastberaden achter zijn personeel staat. Ook belooft het hof hulp te blijven bieden aan miljoenen onschuldige slachtoffers van wreedheden over de hele wereld. “We roepen onze 125 lidstaten, het maatschappelijk middenveld en alle landen ter wereld op om samen op te komen voor gerechtigheid en fundamentele mensenrechten.”
Het Internationaal Strafhof vervolgt personen die worden verdacht van genocide, misdaden tegen de menselijkheid of oorlogsmisdaden. Het hof werd in 2002 opgericht en zetelt in Den Haag. De Nederlandse minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken laat weten dat Nederland het decreet van de VS betreurt: “Het werk van het hof is essentieel in de strijd tegen straffeloosheid.”
Wel degelijk rechtsmacht
Trump zegt onder meer dat de sancties van het ICC onrechtmatig zijn omdat Israël, net als de VS, geen lid is van het hof. Dat argument houdt volgens hoogleraar internationaal recht Nollkaemper geen stand. “De VS en Israël zijn weliswaar geen partij, maar Palestina is dat wel. Voor alle misdrijven die zijn begaan op het grondgebied van Palestina heeft het hof wel degelijk rechtsmacht. De enige uitzondering is de mogelijke arrestatie van Netanyahu: het internationaal recht geeft alle zittende regeringsleiders immuniteit tegen vervolging. Maar het Amerikaanse decreet is veel breder dan Netanyahu en daar is geen enkele juridische basis voor.”
Volgens Nollkaemper kan het decreet van Trump ook voor Nederland praktische gevolgen hebben. “Nederland is als gastland van het hof verantwoordelijk voor het vervoer van alle verdachten en getuigen. In het scenario waarin oud-minister Gallant wordt gearresteerd en naar Den Haag wordt gebracht, moet Nederland hem vervoeren van en naar het hof en de detentiefaciliteiten. Het decreet houdt in dat iedereen die daarbij betrokken is, valt onder de sancties. Tegoeden kunnen worden bevroren en de toegang tot de VS kan worden ontzegd.”
Ambassadeur op het matje
Nederland zou volgens Nollkaemper als gastland in de scherpst mogelijke bewoordingen moeten reageren op het Amerikaanse besluit. “De Amerikaanse ambassadeur moet op het matje worden geroepen. Nederland zou ook met het Strafhof moeten kijken wat het kan doen tegen de gevolgen van het decreet.”
Overigens klinkt ook uit de Nederlandse Tweede Kamer de roep om de sancties harder te veroordelen. Zo zijn Kamerleden Piri (GroenLinks-PvdA), Jetten (D66), Dobbe (SP) en Omtzigt (NSC) kritisch.
PVV-leider Wilders zegt juist dat het ICC wat hem betreft vertrekt uit Den Haag. “Kan dat Internationaal Strafhof niet naar België ofzo worden verplaatst? Nooit begrepen wat we eraan hebben dat die club hier gezeteld is”, schrijft hij op X.
Drie maandsalarissen vooruit
Door de sancties van de VS ontstaan er volgens hoogleraar Nollkaemper zorgen over het functioneren van het ICC in zijn geheel. “Het Strafhof is afhankelijk van betalingen die voor een deel lopen via het bankverkeer in de VS. Al die betalingen worden op dit moment bedreigd.” Omdat het ICC de Amerikaanse sancties zag aankomen, kreeg het personeel vorige maand alvast drie maanden salaris vooruitbetaald.
Volgens Nollkaemper heeft het internationaal recht sinds de Tweede Wereldoorlog voor een belangrijk deel geleund op leiderschap van de VS, maar staat de internationale rechtsorde nu op de tocht door het handelen van Trump. “Het Strafhof moet alle zeilen bijzetten om te kunnen blijven functioneren met deze sancties in aantocht. Het is een verdere ondermijning van een belangrijke internationale organisatie, die past in een rijtje dat we eerder hebben gezien: sancties tegen China, uitlatingen over Groenland en Gaza. Het is een zorgelijke tijd voor de internationale rechtsorde.”
