Inwoners Istanbul trekken massaal de stad uit door huurcrisis 

• Mitra Nazar

  correspondent Turkije

Nog maar een jaar woont de gepensioneerde Nurdan in haar flat in het district Kartal in Istanbul. Maar nu al staat haar woonkamer vol verhuisdozen. Er komt een fikse huurverhoging aan, die ze niet kan betalen. Ze maakt zich op voor haar derde verhuizing in drie jaar tijd.

Met elke verhuizing wordt ze verder haar geliefde Istanbul uitgeduwd. Zelfs de verre buitenwijken zijn onbetaalbaar geworden. Ze is al begonnen met inpakken, maar een nieuwe woning heeft ze nog niet kunnen vinden. “Iedereen vraagt, waar ga je nu naartoe?”, zegt ze terwijl ze haar glaswerk in krantenpapier wikkelt. “Het antwoord is: ik weet het niet”.

Nurdan is niet de enige. Er wordt flink verhuisd in Istanbul, in de richting van de buitenwijken en verder de stad uit. De voornaamste reden: de aanhoudend hoge inflatie, die al drie jaar boven de vijftig procent ligt. Het zorgt voor een ongekende huurcrisis, die het grootst is in miljoenenstad Istanbul waar de huurprijzen in de afgelopen jaren zijn verdrievoudigd.

In Turkije mag een verhuurder de huurprijs jaarlijks laten stijgen met het percentage van de inflatie. In september was de vastgestelde huurverhoging maar liefst 65 procent. In werkelijkheid verhoogden verhuurders de afgelopen jaren vaak met nog hogere percentages. Dat zorgt voor conflicten tussen huisbazen en huurders. En als huurders vertrekken, worden huurprijzen soms in één klap verdubbeld voor nieuwe bewoners.

Voor Nurdan betekent een stijging van 65 procent dat haar huur hoger wordt dan haar pensioen. “Het is verschrikkelijk, zowel financieel als emotioneel”, zegt ze. Haar pensioen was nooit een vetpot, maar ze kon in haar levensonderhoud voorzien. “Ik hield zelfs geld over om af en toe naar de film of het theater te gaan met vriendinnen. Dat kan niet meer.”

De huurcrisis haalde in januari de internationale pers. De toenmalige baas van de Turkse Centrale Bank, Hafize Gaye Erkan, was met haar gezin bij haar ouders ingetrokken omdat ze geen woning kon vinden, nadat ze uit de VS was gekomen om de topbaan te vervullen. “Kan het zijn dat huurprijzen in Istanbul hoger zijn dan in Manhattan?” vroeg ze zich hardop af in een interview.

Cijfers van het Turkse bureau voor de statistiek (TUIK) laten zien dat tussen 2018 en 2023 ruim 2 miljoen mensen uit Istanbul zijn weggetrokken. Mensen verhuisden met name terug naar hun geboortedorp of naar kleinere steden in het land.

Dat de inflatie in Turkije zo hoog is opgelopen is volgens economen een direct gevolg van het rentebeleid van de Turkse Centrale Bank, die volledig onder controle staat van president Erdogan.

Hij stond er jarenlang op dat de rente laag bleef, om investeringen te stimuleren. Maar een lage rente leidt steevast tot hoge inflatie. Ondanks herhaaldelijk verhogen van salarissen en pensioenen, blijft bij de meeste Turken het inkomen achter bij de inflatie.

Volgens experts is er simpelweg niet genoeg geld in de staatskas om dit gelijk te trekken. Het minimumloon is inmiddels onder de armoedegrens gezakt. Ruim de helft van de Turken verdient rond het minimumloon. De oppositie roept op tot vervroegde verkiezingen vanwege de aanhoudende crisis, maar Erdogan belooft gauw beterschap.

De Turkse regering zegt dat de reden van de hoge inflatie ligt in de nasleep van de coronapandemie, geopolitieke spanningen in de regio, en zegt dat ook andere landen kampen met inflatie en crisis in het levensonderhoud. Erdogan vraagt mensen om geduld te hebben en belooft dat er snel betere tijden aan komen.

Sinds Erdogans herverkiezing vorig jaar is er een nieuwe economische koers ingezet met de aanstelling van Mehmet Simsek als minister van financiën. Het lukte hem wel om Erdogan ervan te overtuigen dat het rentebeleid anders moest.

Begin 2024 ging de rente flink omhoog, op termijn moet dat de inflatie omlaag brengen. Toch piekte de inflatie in mei nog op 75 procent. “We hebben geduld en tijd nodig”, zei Simsek in een interview met CNN Turk. “De zwaarste periode ligt achter ons”. Simsek voorspelt dat de Turkse economie pas eind 2025 echte verbetering zal laten zien.

Voor de gepensioneerde Nurdan breekt opnieuw een onzekere tijd aan. Ze heeft overwogen om naar het platteland te verhuizen. Maar ze is geboren en getogen in Istanbul. “Dat is mijn probleem”, zegt ze. “Ik heb geen dorp waar ik vandaan kom en naar terug kan, zoals veel mensen momenteel doen. Ik zal overal een vreemdeling zijn.”