Italië verbiedt draagmoederschap in buitenland, onzekerheid bij wensouders

• 

  Heleen D’Haens

  correspondent Italië

Toen de Milanese Alberto en Emiliano zeven jaar geleden verlangden naar een kind, richtten ze zich tot een agentschap in de VS. “Daar is alles goed geregeld, met juridische garanties voor de ouders en ethische garanties voor de draagmoeder.”

De vrouw die hun kind zou dragen werd een vriendin die ze nog elk jaar bezoeken. “Ze wilde Tommaso meteen na zijn geboorte zien. Ze was blij, maar heeft hem nooit beschouwd als haar eigen kind.”

De geboorte, waar beide mannen bij waren, is voor hen een warme herinnering.

Toch wordt het traject dat zij hebben afgelegd door de Italiaanse regering nu beschouwd als een ‘universeel misdrijf’. Een nieuwe wet, ingevoerd door de conservatieve regering en vanaf 3 december van kracht, stelt dat draagmoederschap niet alleen in Italië, maar wereldwijd strafbaar is. Of dat juridisch uitvoerbaar is, is de vraag. Maar het leidt tot veel onzekerheid onder wensouders.

Hoeveel Italiaanse stellen zich precies beroepen op draagmoederschap om een kind te krijgen wordt niet bijgehouden. Volgens een schatting van de krant Corriere della Sera gaat het om zo’n 250 koppels. Dat zijn gedeeltelijk homoseksuelen, maar in grote meerderheid ook heterostellen met vruchtbaarheidsproblemen.

Mogelijk is het aantal hoger, omdat ouders vanwege het taboe op draagmoederschap bij thuiskomst soms liegen dat ze een kind geadopteerd hebben.

Het universele verbod is een stokpaardje van premier Meloni. “Fantastisch nieuws”, vindt Maria Rachele Ruiu. Zij is woordvoerder van pro-lifeorganisatie Pro Vita e Famiglia, die er jarenlang voor heeft gelobbyd. “We hebben petities georganiseerd, posters opgehangen en politici gevraagd om een einde te maken aan deze barbaarse kindermarkt.”

Zoals de meeste tegenstanders van draagmoederschap spreekt ze consequent over ‘baarmoederverhuur’, een term die in de beeldvorming een belangrijke rol speelt. Ook in de media komt hij regelmatig voor. “Het verhuren van baarmoeders”, stelt Ruiu, “ondermijnt de waardigheid van vrouwen, die uitgebuit worden, en van kinderen, die van hun moeder worden weggescheurd.”

Aan de muren van haar kantoor hangen posters van embryo’s, gehaakte babyschoentjes en prominent boven de deur een kruis. “Dit is nog maar een eerste stap”, zegt Ruiu. “Deze rechtse regering heeft hernieuwde aandacht voor het gezin. Wij hopen op een revolutie die het gezin centraal stelt, als beschermer van nieuw leven, hoe klein ook.”

De nieuwe wet zet op draagmoederschap boetes tot een miljoen euro en celstraffen tot twee jaar. Maar Filomena Gallo, gespecialiseerd advocaat bij mensenrechtenstichting Luca Coscioni, twijfelt sterk aan de uitvoerbaarheid en de juridische houdbaarheid.

“Ten eerste is onduidelijk hoe het Openbaar Ministerie die koppels gaat identificeren”, legt ze uit. “Op het geboortecertificaat waarmee een koppel zich in Italië meldt, staan alleen de namen van beide ouders. Bij een heteroseksueel koppel is het dus mogelijk dat de moeder zelf in het buitenland bevallen is. Hoe ga je dat achterhalen zonder de privacy te schenden?”

En zelfs als het draagmoederschap ontdekt wordt, is onduidelijk hoe het onderzoek zal verlopen. “Als het Canadese OM van Italië een verzoek krijgt om een onderzoek uit te voeren naar een praktijk die in Canada gewoon legaal is…Waarom zouden ze dan antwoorden?”

“Het idee van draagmoederschap als universeel misdrijf is belachelijk”, stelt Gallo, “alleen al omdat er 66 landen ter wereld zijn waar dit wel mag.”

De advocate heeft contact met meer dan honderd stellen die een kind verwachten met een draagmoeder. “Zij verkeren in enorme onzekerheid”, vertelt ze. “Maar we zijn bezig een team van experts samen te stellen om hen bij te staan. Ons plan is om rechtszaken aan te spannen, en door te zetten totdat het Constitutioneel Hof deze wet ongedaan maakt.”

Milanese vaders Emiliano en Alberto zijn niet strafbaar omdat hun kind al geboren is. Toch hebben ze vanwege het politieke klimaat serieus overwogen om Italië te verlaten. “Maar we hebben besloten te blijven”, vertelt Emiliano. “We zouden vluchten als criminelen, uit een plek waar we het goed hebben. Het lijkt ons slimmer om van ons te laten horen en actie te voeren voor de rechten van onze kinderen.”

“Het beeld ontstaat nu dat wij misdadigers zijn”, vult Alberto aan. “Maar Tommaso is vanuit een heel ander verhaal geboren. Het woord ‘misdrijf’ heeft niks te maken met ouder worden. Het is een project van liefde, dat je samen aangaat. Dat is wat ouderschap betekent.”