Japanse sake en Belgische kermiscultuur uitgeroepen tot immaterieel erfgoed

Sake is misschien niet meer dan rijst, schimmel en water, maar de rijke traditie en eeuwenoude technieken waarmee het gemaakt wordt, hebben het Japanse drankje een plekje opgeleverd op de lijst van immaterieel cultureel erfgoed. De rijstwijn wordt samen met onder meer Frans-Belgische kermiscultuur en de hennacultuur van Noord-Afrikaanse en het Midden-Oosten opgenomen.

De lijst draait om tradities van verschillende culturen die erkenning verdienen. Denk daarbij aan ambachten, rituelen, muziek en voedseltradities van over de hele wereld. Tijdens een bijeenkomst in Luque, in Paraguay, stemden leden van de UNESCO-commissie over wat er toegevoegd mocht worden.

Sake is een alcoholische drank gemaakt van rijst, ook wel bekend als rijstwijn. Japanners zien sake als een heilig geschenk van de goden, waardoor het voor hen onmisbaar is bij festivals, bruiloften, rituelen en andere sociaal-culturele gelegenheden.

Vooral ook de manier waarop sake gemaakt wordt, wordt geëerd. Ambachtslieden gebruiken de koji-schimmel om zetmeel in de ingrediënten om te zetten in suikers. Ze houden continu toezicht op het proces om ervoor te zorgen dat de schimmel onder optimale omstandigheden groeit.

Oorspronkelijk werd sake alleen door vrouwen gemaakt. Naarmate de vraag toenam, raakten mannen bij het proces betrokken. Hoewel het tegenwoordig in massa wordt geproduceerd, blijven ambachtslieden het op traditionele wijze maken.

De Franse en Belgische kermiscultuur is ook toegevoegd aan de lijst. Elk jaar van februari tot en met november reist de kermisgemeenschap rond volgens een vast parcours en keert elk jaar terug naar dezelfde plaatsen. De kermis draait dan om attracties, vermaak en lekkers voor de bezoekers.

Tijdens het seizoen leven de kermisexploitanten als een grote familie in stacaravans. Aan het einde van de kermis bouwt de gemeenschap de attracties weer af en trekt dan verder naar de volgende stad. De kermiscultuur dateert uit de middeleeuwen en is een manier van leven die nog steeds springlevend is in onder meer Frankrijk en België.

Ook de hennacultuur is toegevoegd aan de lijst. Daarbij gaat het om de Noord-Afrikaanse en Midden-Oosterse rituelen en de esthetische en sociale praktijken die bij henna komen kijken. Van het oogsten van de bladeren en het maken van de hennapasta tot aan de tatoeages.

Henna is een bladverliezende boom die groeit in warme streken. De bladeren worden door gemeenschappen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten als heilig beschouwd en worden twee keer per jaar geoogst, gedroogd, vervolgens gemalen en verwerkt tot een pasta.

Hennapasta wordt door vrouwen vaak gebruikt ter versiering, bijvoorbeeld om haar en vingertoppen te verven of om handen en voeten te versieren. Het is een symbool van vreugde en wordt gebruikt in het dagelijks leven en bij feestelijke gelegenheden zoals geboorten en bruiloften.

Er zijn nog meer internationale tradities toegevoegd aan de lijst. Onder meer Braziliaanse witte kaas, Caribisch cassavebrood en Palestijnse olijfoliezeep zijn sinds dit jaar nieuw op de lijst te vinden.

Naast de lijst van immaterieel cultureel erfgoed heeft Unesco ook de Werelderfgoedlijst. Die lijst draait om wereldwijde locaties die belangrijk worden gezien voor de mensheid. Daarop staan bijvoorbeeld de piramides in Egypte, maar ook de Nederlandse grachtengordel en de Waddenzee.