Joodse gemeenschap Nederland groeit, vooral door migratie uit Israël

• Sousan Atta

  redacteur Online

Steeds meer Israëlische Joden kiezen ervoor om in Nederland te wonen. Hun komst houdt de joodse gemeenschap stabiel en leidt zelfs tot groei daarvan, staat in een onderzoek dat deze week is gepubliceerd. In het rapport van het Britse Institute for Jewish Policy Research wordt zelfs gesproken van ‘Israëlisering’ van de Nederlandse Joodse gemeenschap.

Volgens het onderzoek, dat tussen 2020 en 2023 is gedaan, wonen naar schatting zo’n 65.000 mensen in Nederland met een Joodse achtergrond. Van hen identificeren 35.000 zich als Joods.

Ruim een derde van de Joodse gemeenschap in ons land heeft een Israëlische achtergrond, dat betekent dat iemand in Israël is geboren of een Israëlische ouder heeft. Dat is het hoogste aantal in Europa. In Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, waar ook een grote Joodse gemeenschap is, ligt dat percentage tussen de 2 en 10 procent.

“Dat komt doordat de Joodse gemeenschap in Nederland sterk gedecimeerd is na de Holocaust en relatief klein is. Ook daardoor is de impact van Israëlische migranten op de Nederlands-Joodse gemeenschap sneller zichtbaar”, vertelt Channa Zaccai.

Zij doet onderzoek naar de migratiegeschiedenis van Israëlische Joden in Nederland en kijkt onder meer naar diasporavorming en integratie. Zaccai ziet deze trend al langer.

“Israëlische emigratie heeft altijd bestaan. In de jaren 50 en 60 waren ze hier voornamelijk tijdelijk. Tussen de jaren 70 en 80 zag je steeds meer Israëliërs die hier bleven. Pas tussen 1995 en 2004 is er groei van het aantal Israëlische immigranten in Nederland. Dit blijft jaren stabiel, waarbij het aantal weer toeneemt sinds 2016.”

Dat de Joodse gemeenschap hier stabiel blijft en zelfs groeit komt ook doordat Israëliërs vaak op jonge leeftijd emigreren of hier met een gezin komen. Want ook de Joodse gemeenschap in Nederland vergrijst, zegt Zaccai.

Voor Asjer Waterman zegt ‘Israëlisering’ iets over het karakter van Nederlanders met een Joodse achtergrond. Hij was projectleider van het onderzoek.

“De Joodse identiteit wordt meer op een manier beleefd zoals je dat in Israël ziet. Het gaat over de muziek die er bijvoorbeeld geluisterd wordt of de literatuur die wordt gelezen. Het gaat om dat soort subtiele dingen in de cultuur.”

Ook Zaccai ziet dat. Toch is ze voorzichtig met de term ‘Israëlisering’ van de Joods-Nederlandse gemeenschap. “Demografisch gezien wordt het proces zo geduid. Maar het is niet zo dat alle Joden ineens Israëlisch worden. De Nederlands-Joodse gemeenschap heeft een eeuwenlange geschiedenis in Nederland en is in hoge mate pluriform.”

Voor Waterman biedt het onderzoek de Joodse gemeenschap ook handvatten voor de toekomst. “Ik zie bijvoorbeeld dat Joodse scholen door de komst van Israëliërs meer leerlingen krijgen en tot de nok gevuld zijn. Ze vragen zich af of ze moeten uitbreiden.”

Tot en met november vorig jaar vestigden zich volgens het CBS 1093 Israëliërs in ons land. Van hen zijn 40 hier geboren. Twee jaar eerder was dat nog 798, van wie 27 hier geborenen. In 2024 vertrokken 54 Nederlanders naar Israël. Een jaar eerder was dat nog 58.

De Israëlische Assaf Cohen is vorig jaar maart naar Nederland geëmigreerd, samen met zijn partner. “Emigreren was iets wat ik als volwassene altijd wilde doen. We hadden ook Portugal, Griekenland en Duitsland op het oog.” Uiteindelijk kozen ze voor ons land omdat onder meer “de mentaliteit en de normen en waarden van Nederland” dichter bij die van henzelf staan.

Emigreren stond dus al lang op de wensenlijst van de 37-jarige Cohen, toch waren er ook andere redenen waarom hij uit Israël weg wilde. “De oorlog in Gaza en de politieke spanningen in het land daarvoor zorgden ervoor dat het proces in een stroomversnelling kwam”, aldus Cohen.

In Israël vraagt zijn familie zich soms wel af of het veilig is in Nederland. “Familie en vrienden vroegen ons of we niet bang zijn en of we wel Hebreeuws durven te praten op straat. Maar ik heb me daarom nooit bang gevoeld.”

Over de rellen in Amsterdam na de wedstrijd van Ajax tegen Maccabi Tel Aviv, vorig jaar november, is hij stellig. “Het was een zeer zorgwekkend incident. Maar dat representeert niet de normen en waarden van Nederlanders.”