NOS Nieuws•
De Tweede Kamer heeft veel kritiek op hoe het kabinet omgaat met de conclusies en aanbevelingen van de parlementaire enquêtecommissie naar het fraudebeleid van de overheid. Vrijwel alle fracties vinden dat het kabinet zaken voor zich uitschuift, en dat heeft rechtstreeks gevolgen voor de rechten van burgers, zeggen zij in een Kamerdebat.
Een commissie onderzocht na het toeslagenschandaal wat er mis is met het fraudebeleid van de overheid en wat er gedaan moet worden om het contact tussen overheid en burgers te verbeteren. De conclusies waren hard: levens van mensen zijn vermorzeld en dat kan morgen weer gebeuren als de overheid niet fundamenteel anders naar de grondrechten van mensen gaat kijken.
Een jaar na het verschijnen van het rapport gebeurt er nog weinig, zegt de Kamer. “Sommige aanbevelingen worden niet eens vooruitgeschoven, maar gewoon meteen in de prullenbak gekieperd”, is de conclusie van GL-PvdA-Kamerlid Stultiens.
De fracties willen bijvoorbeeld dat snel wordt geregeld dat burgers recht hebben op een persoonlijk gesprek als zij een probleem hebben met een overheidsinstantie. SP-leider Dijk: “Je hebt er recht op om iemand in de ogen te kunnen kijken. En iemand van de overheid tegen te komen die helpt het probleem op te lossen.”
Ook de cultuur bij overheidsinstanties moet veranderen en dat is een taak van de politiek, vindt de SGP. Kamerlid Flach: “In hoeverre voelen ambtenaren nu ruimte om de menselijke maat toe te passen?”
Een belangrijke aanbeveling van de enquêtecommissie is de Autoriteit Persoonsgegevens versterken, zodat die een betere waakhond voor burgers kan zijn. Het kabinet trekt daar echter geen geld voor uit.
Dat geldt ook voor de sociale advocatuur, dat is juridische bijstand voor mensen met een laag inkomen. Veel fracties zijn het daar niet mee eens en willen weten wanneer het kabinet met geld over de brug komt.
Klein foutje
De ChristenUnie wil weten wanneer het de praktijk wordt dat burgers na een klein foutje niet in enorme problemen terechtkomen, zoals bij de toeslagenouders. Kamerlid Ceder verliest ook rond de herziening van het fouten- en fraudegevoelige toeslagenstelsel zijn geduld, zegt hij. “Als er niet snel concrete voorstellen komen, mist ook dit kabinet de boot.”
De Tweede Kamer wil van het toeslagensysteem af, maar dat kan niet zonder iets nieuws te verzinnen voor mensen met lagere inkomens. Het kabinet wil hier “een open gesprek met de Kamer” over. “Maar wat betekent dat?” vraagt D66-Kamerlid Sneller zich af. “Het doel moet wel zijn dat het afgeschaft gaat worden.”
Ook regeringspartijen PVV, VVD en BBB vinden de kabinetsreactie op de parlementaire enquête onvoldoende.
Bijzondere rol NSC en Omtzigt
Een bijzondere rol in het debat is er voor NSC, de partij die Pieter Omtzigt oprichtte om na de misstanden van het toeslagenschandaal een nieuwe omgang tussen overheid en burgers in gang te zetten.
Omtzigt wil niet zulke strenge woorden over het kabinet gebruiken als andere partijen, maar ook hij ziet “ruimte voor verbetering”. Hij maakt zich zorgen over de ingewikkelde wetgeving en sociale regelingen van de overheid.
Daar heeft ook de Tweede Kamer een rol in, vindt hij. “Wetten over bijvoorbeeld pensioen en arbeidsongeschiktheid zijn niet meer te begrijpen. We raken zo het contact met de burger kwijt. Ze kunnen niet meer door de bureaucratie heenkomen.”
Namens het kabinet zijn vier bewindspersonen van NSC bij het debat aanwezig: de ministers Van Hijum (Sociale Zaken) en Uitermark (Binnenlandse Zaken) en de staatssecretarissen Struyken (Rechtsbescherming) en Palmen (Herstel en Toeslagen). Net als Omtzigt speelde Palmen een bijzondere rol bij het aan het licht brengen van het toeslagenschandaal. Zij geven later vanmiddag hun reactie.
Het debat staat gepland van 10.15 uur tot 20.30 uur en is live te volgen via nos.nl en NPO Politiek en Nieuws.
