Kenianen op de noordelijkste lijnbus: Duitsland wil meer arbeidsmigratie

• 

  Chiem Balduk

  correspondent Duitsland

Voor de 28-jarige Warren Mulekhanu uit Kenia is een wens uitgekomen. Sinds drie maanden woont en werkt hij in Duitsland. Samen met vier andere Kenianen wordt hij in Flensburg opgeleid tot buschauffeur. “Alles is hier mooi, behalve het weer. Zelfs als de zon schijnt, kan het hier regenen”, lacht hij.

Duitsland heeft een dringend tekort aan arbeidskrachten. Met het oog op de vergrijzing en de afname van geboortes is er volgens de Duitse regering een jaarlijks tekort van 400.000 ‘slimme koppen en handen’. Met grote gevolgen voor de economie en wachttijden in de zorg.

De oplossing ligt deels in het buitenland. De Duitse regering werkt daarom aan migratiedeals met onder meer Oezbekistan, Ghana en de Filipijnen. Het doel: arbeidsmigratie versimpelen, en in ruil daarvoor neemt het andere land sneller uitgeprocedeerde asielzoekers terug. Onlangs werd ook met Kenia zo’n deal gesloten.

In de lancering van de plannen wordt veel nadruk gelegd op het terugdringen van illegale migratie, maar daarbij gaat het bij de genoemde landen slechts om enkele honderden mensen. De deals zijn vooral bedoeld om arbeidsmigratie te stimuleren.

Het Flensburgse busbedrijf heeft de arbeidsmigratie hard nodig. “In de komende acht jaar nemen we afscheid van 40 procent van ons personeel. En vervanging is niet eenvoudig”, vertelt directeur Paul Hemkentokrax. Hij haalde al alles uit de kast om mensen te werven. “Deeltijdopleidingen, zij-instromers zonder rijbewijs tot projecten met langdurig werklozen, dat is allemaal niet toereikend genoeg.”

Hij schakelde daarom een uitzendbureau in met contacten in Kenia. “Duitsland is daar erg aanwezig en een bekend land, ook door de Kenia-deal”, vertelt Oliver Reetz van het bedrijf Skillution. “Wanneer je daar een vacature uitzet, word je overspoeld met duizenden reacties.”

Uit het brede aanbod werden vijf Kenianen geselecteerd, van wie hun reis en opleiding is vergoed. Ook krijgen ze hulp bij het zoeken van een woonruimte, de omgang met Duitse bureaucratie en les in de Duitse taal en cultuur.

“We maken ze er ook bewust van dat er racisme in Duitsland bestaat, daar bereiden we hen op voor.” De ervaringen van Warren Mulekhanu zijn echter positief. “Iedereen is heel aardig en behulpzaam”, vertelt hij in de wandelgangen van het ov-bedrijf van de noordelijkste stad van Duitsland. “Mensen zijn wel heel erg serieus. In Kenia is iedereen altijd vrolijk, maar als ik hier ’s ochtends op werk aankom, is iedereen altijd serieus. Ik moet nog leren zo serieus te worden.”

Mulekhanu werkte in Kenia al als buschauffeur, maar zijn rijbewijs is hier niet geldig. Daarom volgt hij opnieuw rijlessen, waar hij veel van opsteekt. “Ik moet heel veel leren, want alles is anders. Hier rijden ze rechts, en in Kenia links. En een buskaartje verkoop je niet tijdens het rijden, maar voordat je wegrijdt.”

Het is een spannende dag, want de buschauffeur in spe mag voor het eerst de openbare weg van Flensburg op. Deuren dicht, gas erop. Mulekhanu maakt een grote zwiep naar links, om vervolgens naar rechts af te slaan. “Goed zo, heel goed!”, zegt zijn instructeur. “Niet te snel, het is hier geen Kenia”, grapt medestudent Millicent Awiti.

Vrijwel foutloos beweegt hij de grote lijnbus door de stad. Een enkele fietser wordt over het hoofd gezien. “Dat ben ik ook nog niet gewend”, zegt hij. Op het grauwe weer na kan hij zich goed vinden in Flensburg. “Mijn wens is om hier jaren te werken. Ik mis mijn thuisland nog niet, want ik kan hopelijk eens op vakantie naar Kenia.”

Busbaas Hemkentokrax hoopt dat over enkele maanden de eerste Keniaanse buschauffeur aan de slag kan op een lijnbus. Als dit experiment slaagt, zou het ov-bedrijf meer Keniaanse chauffeurs kunnen werven. Hij wijst naar de nieuwe busremise die in aanbouw is: “Anders komt die alweer leeg te staan.”

De val van de Duitse regering heeft geen invloed op de Keniadeal. Waar in de Nederlandse politiek breed de oproep klinkt om arbeidsmigratie te beperken, is er in Duitsland juist brede steun voor het bevorderen ervan. Ook de conservatieve CDU/CSU, die aan kop gaat in de peilingen met een hardere migratiekoers, is voorstander van het werven van buitenlandse arbeidskrachten.

Oliver Reetz van het uitzendbureau denkt dat het Flensburgse project een voorbeeld kan zijn voor veel bedrijven in Duitsland. “We moeten anders gaan denken: wij hebben een probleem en wij hebben hen nodig, in plaats van dat zij een probleem vormen door hierheen te komen om van onze welvaart te profiteren.”