NOS Nieuws•
De Belgische koning Leopold III heeft in de Tweede Wereldoorlog een plan laten opstellen om, met goedkeuring van Hitler, alleenheerser te worden in een ministaatje binnen België. Dat blijkt uit documenten gevonden door schrijver Vincent Stuer, die een boek schreef over de oorlogsjaren van de koning.
Het 22 pagina’s tellende document is het eindverslag van zeven vergaderingen die een groep vertrouwelingen van Leopold III hield in 1942.
Leopold III was altijd al omstreden in België. Na de capitulatie in 1940 weigerde hij het land te verlaten, zoals koningin Wilhelmina in Nederland had gedaan. Toen de ministers naar Engeland uitweken, bleef Leopold achter als legeraanvoerder, ondanks het verzoek om mee te gaan.
Na de capitulatie werd hij onder huisarrest geplaatst door de Duitsers, waarna de ministers en het parlement hem zijn bevoegdheden afnamen. In november 1940 had hij een bijeenkomst met Hitler, met wie hij wilde praten over de positie van België in een door Duitsland gedomineerd Europa. Hij kreeg alleen vage beloftes.
Na de oorlog wilde Leopold terugkeren op de Belgische troon, maar een groot deel van de bevolking was daar tegen. Onder zware politieke druk deed hij in 1950 afstand van de troon.
Nu blijkt dat Leopold in gevangenschap plannen maakte voor de toekomst van België, met goedkeuring van Hitler en nazi-Duitsland. Leopold wilde volgens dat scenario controle krijgen over een aan Duitsland gehoorzaam ministaatje, “bijvoorbeeld ten zuiden van de Samber en Maas, in de provincies Henegouwen en Namen”.
In het ministaatje had Leopold III met de zegen van Hitler alleen willen heersen. “Het staatje moest ‘minstens de omvang van één provincie hebben’, zo stond het in de verslagen”, zegt Stuer. “Het zou zeker nooit in de buurt van de hoofdstad of van de haven of de kust hebben kunnen liggen, dat was voor de Duitsers militair veel te belangrijk.”
Opmerkelijke datum
De datum van het verslag, in de zomer van 1942, is volgens Vincent Stuer het opmerkelijkste. “Dat de koning nog zo diep in de oorlog dacht dat de oorlog zou eindigen in een onderhandelde vrede met de Duitsers, en dat hij dat ook wou, dat is zeer opmerkelijk”, zegt de schrijver tegen de krant De Standaard.
Volgens Stuer toont het de wereldvreemdheid aan van Leopold III. “Hij leefde in een bubbel, omringd door mensen die hetzelfde dachten als hij, en die geen voeling hadden met hoe de buitenwereld dacht over de situatie.”
Leopold had al in 1940 de intentie een soort nazi-gezind Vichy-regime op te zetten in België, zoals in Frankrijk gebeurde. Stuer: “Was dit document uit 1940 geweest, dan was het een van de vele geweest van die strekking. Maar dat hij het in 1942 nog steeds dacht, is opmerkelijk.”
De schrijver vond het document in privé-archieven die pas openbaar zijn gemaakt in 2002, vertelt hij in De Standaard. “Ik moet zeggen dat ik toen wel een klein vreugdedansje heb gedaan. Niemand had dat document al ingekeken. Maar het is historisch getoetst en gecontroleerd. Ik heb er dankbaar gebruik van gemaakt om een spannend historisch verhaal te schrijven over de Koningskwestie, de jaren waarin ons land over het lot van Leopold III moest beslissen. Een absoluut sleutelmoment in de geschiedenis van België.”
